همه چیز در مورد دخانیات

دخانیات مضر است یا نافع؟

آیا کشیدن و رساندن دود های طبیعی مثل تنباکو به ریه مضر می باشد؟

این سوالاتی است که مثل هزاران سوال دیگر جوابش بدیهی است. مردم و همه به اشتباه می گویند کشیدن قلیان ضرر دارد.

نکته جالب اینجاست که ذهن تفکیک بین مواد و انواع دخانیات را انجام نداده است، بلکه همه را بد و منفور می داند و مانع از استفاده آن شده و هر کسی که از آنها حتی طبیعی آنها استفاده می کند را منفور می دانند و مورد عقاب و عتاب قرار می دهند.

در طب سنتی نه تنها ضرری برای دود های طبیعی بیان نکرده است بلکه در بسیاری از موارد آنها را جزو درمان ها و ضرورت های سلامتی بیان کرده است و رساندن دود های طبیعی متناسب با مزاج فرد را باعث تخلیه کردن فضولات ریه و خلط های فاسد دانسته و در اصل به تنباکو، تن پاک کن گفته می شده است، یعنی تن را از خلط های فاسد پاک می کرده است.

در روایات چیزی از منع در مورد استفاده از دخانیات نداریم، اما اگر کار بیهوده باشد موجب حرمت و عقاب خواهد بود. مثل ماهی گیری که اگر شغل فرد نباشد و برای تفریح به سراغ آن برود کار حرامی انجام داده است، یا مثل خوردن تخمه که اگر بدن نیاز به آن نداشته باشد و فقط برای سرگرمی انسان تخمه بخورد مطمئنا هم اسراف کرده چون بدنش نیاز به این مواد غذایی نداشته و باعث بیماری برای آن می شود و هم فعل حرامی را مرتکب شده است. پس بنابراین کسی که فقط صرف وقت تلف کردن و سرگرمی به سراغ این مواد برود و بدنش هیچ نیازی برای دفع فضولات به این مواد نداشته باشد حتما کار حرامی انجام داده است.

از روایات می توان برداشت کرد که تنباکو و رساندن دود آنها باعث پیشگیری از بعضی از بیماری ها مثل فالج و سکته خواهد شد، چون در روایت آمده سعال (سرفه) را بد ندارید (لا تکره السعال) چرا که پیشگیری از فالج است (فانه امان من الفالج). سرفه دفع خلط می کند و رطوبت ها و نزله هایی که به سمت ریه سرازیر شده است و موجب اذیت و آزار آن می شود را با سرفه دفع می کند، به همین جهت اگر انسان دودی که گرم کننده ریه باشد به آن برساند خلط ها و رطوبت های غلیظ که قبلا در ریه سرد شده و باعث عفونت و تنگی نفس شده است را نضج دهد و باعث دفع آن توسط سرفه شود، بسیار در تقویت سیستم امینی و دفع فضولات کمک خواهد کرد.

اگر خلط از ریه خارج نشود باعث بیماری های زیر خواهد شد

• تنگی نفس می آورد.
• چون اکسیژن کافی به خون نمی رساند باعث غلظت خون می شود.
• چون حرارت قلب را پایین نمی آورد باعث سکته و گرفتگی عروق و حتی انسداد عروق می شود.
• باعث سردی معده می شود چون به معده سرازیر می شود و باعث عدم هضم غذا و رفلاکس خواهد شد.
• باعث سقط جنین شده چون اکسیژن کافی به خون نمی رساند و جنین سقط می شود.
• باعث ورم کبد و چربی کبد می شود چون ریه رطوبت های اعضای مجاور خود را جذب می کند. زمانی که خلط شده و ظرف ریه پر باشد بقیه رطوبت ها را جذب نخواهد کرد، به همین دلیل اگر رطوبت در کبد بماند هم استسقاء می آورد و هم زردی و یرقان و معمولا کبد دچار بیماری های خطر ناک خواهد شد.
• دفع نشدن این اخلاط از ریه باعث سرد شدن مغر و عدم تمرکز برای مغز خواهد شد، به همین دلیل معمولا کسانی که به شغل نویسندگی و شغل های هنری که نیاز به فکر و تمرکز زیاد دارد بیشتر میل و رغبت به رساندن این دودها به ریه دارند که به تناسب با میل که همان مزاج آنها باشد انواع آن را تغییر خواهند داد.

نکته: منظور ما از توتون و تنباکو طبیعی آن است و منظور آن دسته از دخانیات که چربی به آن اضافه شده نیست چون دود قلیان های میوه ای و امثال آن که ترکیبات شیمیایی و اسانس های روغنی به آن اضافه شده انسداد ریه می آورد و تمام این بیماری هایی که گفته شد را عارض شده و باعث تشدید و مرگ خواهد شد.

مصرف زیاد توتون و تنباکوهای طبیعی مخصوصاً برای خشک مزاجان که حرارت و خشکی در آنها غلبه دارد بسیار مضر است و مشکلات قلبی ایجاد می کند چون حرارت را بیش از حد بالا برده و رطوبت هایی که ریه به آن نیاز دارد را تماماً دفع کرده و باعث خفقان قلب و مغز خواهد شد.

متنی از کتاب طب سنتی

به این متن که از کتب انتزاعی در طب سنتی آورده شده توجه فرمایید:

دانستنيهائى درباره توتون و تنباكو، شناخت تب و سلامتى‏، منافع و مضار

كه توتون سيگار و چپق نيز از آن بدست مي آيد با طبيعت گرم و خشك كه صاحبان مزاج سرد را كمتر آزار مي دهد.

تنباكو يبس و يبوست‏آور و باعث ثقل و سنگينى مزاج و قلب و تكدّر حواس گرم‏ مزاجها و خشك ‏مزاجها مي باشد.

تنباكو عيار سلامت و ناتندرستى و تب و نبودن آن بوده، چه چندانكه اندك تبى عارض كسى شده باشد از آن منفور گشته با رفع تب بدان ميل مي كند.

(در همین نکته می توان اشاره کرد برای کسی که تب دارد یعنی حرارت بدن بیش از حد بالا رفته میل به تنباکو برای او کم می شود یعنی مضر بدن خواهد بود چون با تنباکو حرارت و خشکی بیشتر شده و بدن توان تحمل آن را ندارد به همین جهت میل به تنباکو را کم خواهد کرد ولی کسی که میل به آن دارد یعنی بدن سیستم مدبره را فعال کرده که میل به آن را زیاد کند و نشان از این است که ریه توان دفع فضولات را نداشته و نیاز به یک کمک کننده مثل تنباکوی طبیعی برای دفع آن دارد.)

دود كردن تنباكو در خانه مصلح فساد هواى وبائى و مثل آن مي باشد.

تنباكو خشك‏كننده مغز و گلو و سينه گرم ‏مزاجها و عطش‏ آور و جمع‏كننده بوده و سميت گوشت ماهى را رفع مي كند.

سائيده او را كه به بينى بكشند عطسه مي آورد.

رطوبتى مزاجها را پاك‏كننده رطوبات بينى بوده و تحريك فكر آنان‏ مي كند.

دود آن درد دندان سرد مزاجها را تسكين داده ضدعفونى زخم و جراحات مي باشد.

چون خاكستر تنباكو را با روغن گل سرخ يا بادام مرهم كرده بمالند زخم هاى منتشر شده را جمع كرده. زخم هاى خارش ‏دار مانند سودا و جرب را بهبود بخشيده، ماليدن آن بر زخم تازه باعث قطع خونريزى آن مي شود.

خوردن آب قليان كه از اثر كشيدن زرد شده باشد به اندازه نيم استكان رنج استسقا (تشنگى مدام) سردمزاجها را دور مي كند.

تنباكو مضر قلب و مغز و اشتها بوده، ادامه آن موجب لاغرى و خشكى پوست مي شود.

متن کتاب مخزن الأدويه: دائرة المعارف خوردنيها و داروهاى پزشكى سنتى ايران (طبع قديم)، ص: 275

تنباكو:

بفتح تا و سكون نون و فتح باء موحده و الف و ضم كاف و سكون واو بتركي تتن و بهندى بجره بهنك نامند

ماهيت آن‏

حكيم مير محمد مؤمن در تحفة المؤمنين نوشته ظاهرا قسمي از ماهى زهرج جبلى باشد كه قلمومس نامند چه در ماهيت بقسم سوم آن شبيه و در سميت نسبت بماهي مشابه آن است و قسم سوم قلومس را تعريف كرده‏اند كه برك آن مانند برك كرنب و از ان درازتر و باندك رطوبت چسپنده و ساق آن زياده بر ذرعى و باندك زغب و تخم آن ريزه سرخ مائل بسياهي و در غلافى و مؤيد ديكر آنكه در زمان بقراط بجهت رفع و با كياهى را مقرر كرد كه آورده در خندق اطراف شهر دود كنند و دود آن باعث كرديد كه احدى را وبا اثر نكرد آن كياه قسمى از قلومس بود و اين اثر با تنباكو مى‏باشد و در هر بلدى كه تنباكو شيوع يافته و با بتدريج كم شده و بالفعل ناياب است و اللّه اعلم بحقيقة الحال بدانكه آن از ادويه جديده و قريب بسه صد سال است كه بهم رسيده و دو صد و كسرى است كه شيوع تمام يافته و باعث شهرت و وفور آن در ايران و توران و هندوستان كويند پرتكيش كه كروهى از نصارى است بوده كه از ارض جديد بدست آورده و تخم و برك آن را بسمت ايران و هندوستان برده و از انجا بجاهاى ديكر منتشر كشته به نحوى كه شايد بالفعل هيچ مملكتى و بلدى و قريه نباشد كه آن را استعمال نه نمايند خواه بعنوان كشيدن بغليان و خواه بخوردن جرم آن و خواه بسعوط نمودن سفوف جرم آن بدماغ خواه در ان بلده و قريه بهم رسد و يا از جاهاى ديكر آورند و بقيمت اعلى بخرند و كويند بدوء شيوع آن در ايران زمان سلطنت شاه عباس ثاني و در هندوستان اواخر اكبر بادشاه و اوائل جهان‏كير بادشاه بوده و آن انواع و اقسام مى‏باشد و بهترين آن بركهاى بزرك ضخيم چسپنده تندبوى زرد مائل بسرخي است كه خالهاى سرخ مائل بتيركي بران افتاده باشد كه چون نرم نموده با آب بسرشند شيره‏دار چسپنده باشد خواه كاريوني و خواه كازروني و يا طوني و يا طبسي و يا بلخي و يا ملتاني باشد و خواه از غير آن اماكن هر جا كه خوب شود مانند امانت خواني بنارسي و قسم اعلى سورتى براى كشيدن خالص آن در سر غليان و براى تخمير آن با قند سياه كه بهندى كره بضم كاف فارسي و سكون راء هندى چهار نقطه و ها نامند كه اهل هند و دكهن و بنكاله مستعمل دارند كه برك تنباكو را باهم وزن آن و يا قدرى زياده از ان شكر باهم خوب كوبيده و سرشته در ظرفى كرده چند روز مى‏كذارند تا تخمير يابد و آن را كراكومى نامند و بعضى براى سرعت و زيادتى تعفين و تخمير چند روز در زمين و يا سركين اسپ دفن مى‏نمايند پس برآورده در سر غليان كرده آتش بران كذاشته مى‏كشند باصطلاح هند اين طريق را سلفه مى‏نامند و صاحبان امتياز تابه كه تابه كوچكي از نقره يا سفالي ساخته و بيكروى آن بقدر يك توله از ان كه كراكو نامند چسپانيده در سر غليان مى‏كذارند كه روى خالي آن بالا باشد و بران اخكر كذاشته مى‏كشند و بعضى براى خوشبوى قليل سنبل الطيب كوبيده و بعضى صاحبان طبع و خوش سليقه پوست سيب اكر بهم نرسد مرباى سيب و بابه در كوبيدن داخل كرده و در ظرف كلي كذاشته و سر ظرف را از كل بند نموده در زمين دفن مى‏كنند تا تخمير يابد بعد از ان برآورده بدستور بر تابه چسپانيده مى‏كشند بسيار خوش‏بو مى‏شود و بهترين تنباكوها از براى كراكو تنباكوى بهيلسه كه در دكهن است بسيار خوش‏بو و كران قيمت است و بركهاى آن كوچك و زعفراني رنك و شيره‏دار چسپنده و بعد از ان تنباكو چنار كره كه قريب بنارس است و در بنكاله به بهاكلپور و در هند قسم كال مى‏شود بسيار تند و تلخ‏

طبيعت آن‏

در آخر سوم كرم و خشك‏

افعال و خواص آن‏

معطش و مجفف و سم اقسام ماهي و دود آن مصلح فساد هواى وبائي و تعفن آن و منقي رطوبات دماغ و محرك آن و جهت درد دندان رطوبي و ربو بلغمي و سرفه رطوبي و ضيق النفس بلغمي كشيدن و خائيدن و خوردن آن نافع و بدستور خوردن كراكو بمقدار دانه نخودى ناشتا حب بسته و سعوط سائيده برك آن مانند غبار جهت دفع نزلات دماغي بارد رطب مزمن و تعطيس فرمودن آن مفيد و فرو بردن دود آن را رافع قبض بطن دانسته‏اند خصوصا ناشتا و ذرور خاكستر آن جهت زخم دواب و ضماد آن با روغن كل سرخ جهت جرب متقرح و حزاز و منع نزف الدم جراحات تازه و تجفيف قروح مزمنه و نزول آب آزموده و آشاميدن آب غليان كه زرد شده باشد از كثرت كشيدن جهت استسقا و مار كزيده نافع دانسته‏اند بادرار بول و عرق مفرط و چركى كه در آب نى غليان خصوصا نزديك بسر غليان جمع مى‏كردد چون از ان فتيله سازند و يا فتيله را بدان آلوده كرده در ناسور مزمن كذارند چهار مرتبه نهايت شش هفت مرتبه التيام مى‏يابد و چون در چشم كشند شبكورى را زائل مى‏كرداند خواه آن چرك تازه باشد خواه خشك بطريق اكتحال و كشيدن تنباكو بسر غليان با برك فنجنكشت كه بهندى سنبهالو نامند جهت دفع ضيق النفس و سرفه مزمن و ظلمت بصر عارض از رطوبت و برودت نافع و تنباكو مضر دل و دماغ حار يابس و محرور المزاج و سوداوى و مورث سده و خفقان و تكدر حواس و مغلظ خون و مصلح آن شير تازه دوشيده است و كويند معيار صحت مزاج بدن است زيرا كه مريض را خصوص صاحب حمى را خوش نمى‏آيد كشيدن آن و حب تنباكو و عرق و مرهم و معجون آن در قرابادين ذكر يافت بدانكه اعيان و اشراف و اعزه و اطبا و بعضى از نصارى در بنكاله و هند به طريقى كه صاحبان سليقه هند تا به چسپانيده معمولى دارند مى‏كشند و ليكن در ولايت آنها تنباكو را بطريق سر غليان نمى‏كشند و اما بعنوان سعوط و عطوس اكثرى مستعمل دارند و قليلى برك آن را مى‏خورند و بعنوان دمى مى‏كشند.