سقط جنین

سقط جنین به معنای پایان یافتن بارداری است در مرحله ای که زندگی نوزاد در جریان است و به دوصورت خواسته یا ناخواسته اتفاق می افتد.

1. سقط خواسته که به طور عمدی و آگاهانه اقدام به سقط جنین می‌شود. متاسفانه امروزه با آزمایش های غربالگری و سونوهای متعدد، اکثر پزشکان، زنان را به بهانه عدم تشکیل قلب جنین یا متوقف شدن رشد جنین، به سقط وادار می‌کنند. گاهی به دلیل جهل مادر نسبت به اموری که باعث سقط می شود و انجام آن اعمال و رفتار، در دوران بارداری، باعث از بین رفتن جنین شده که به نظر بنده اگر مادر در اگاهی پیدا کردن از این امور کوتاهی کرده باشد این نوع سقط هم سقط عمدی محسوب می شود، چون فرد در یادگیری بسیاری از رفتار و اعمال ها وظیفه دارد و کوتاهی در این وظیفه باعث عقاب و بازخواست است و همان طور که سقط با قرص و دارو حرام است، این نوع عدم آگاهی هم باعث فعل حرام و سقط خواهد شد. مثلا مادر اگر تحقیق نکند و هر ماه سونو برود، اگر سونو رفتن زیاد باعث سقط شود یا غربالگری باعث سقط شود همه این موارد جزو قتل عمد محسوب می شوند و حرام هستند. یا اگر مادر رعایت تغذیه را نکند و دائم غذاهایی مثل فست فود، نوشابه، مرغ زیاد و لبنیات های بازار که باعث سرد شدن جنین و سقط آن می شود را مراعات نکند و سقط شود کسی را ملامت نکند چون خودش باعث سقط جنین شده است.
2. سقط ناخواسته یا خود به خودی که باعث از دست دادن غیرعمدی جنین می‌شود. این نوع سقط بر اثر عوامل غیر قابل پیش بینی، مثل ترس، استرس، ضربه یا… اتفاق می‌افتد. البته مادر گاهی با رعایت بعضی امور مثل تقویت کننده های قلب، بستن فانسخه، کم کردن مایعات، اصلاح ناف، خوردن نمک دریا و مداومت بر آن، به خوردن ناشتا، انار خوردن با پیه آن می تواند ترس را از دل بیرون کرده و جای جنین را آنقدر محکم کند که دچار سقط نشود.

سقط جنین یکی از مسائل نگران کننده بین خانم ها می باشد که باعث از دست رفتن محصول بارداری و پایان دادن به زندگی جنین در هفته های ابتدایی (حدود 20 هفته اول) یا هفته های بیشتر می باشد.

گاهی بعد از سقط به دلیل دفع نشدن کامل جنین ممکن است بقایایی از جنین در رحم باقی مانده باشد که باعث ادامه دار بودن خون ریزی و لکه بینی شود که به آن سقط ناقص گفته می‌شود.

علائم و نشانه های سقط

قبل از سقط ممکن است یک سری نشانه هایی بروز کند مانند:

• لکه بینی.
• خونریزی واژینال.
• دل ‌درد و کمردرد های شدید.
• خارج شدن مایع زیاد و بافت از واژن.
• گاهی سینه های زن باردار حجیم تر از قبل شده که با بروز سقط شروع به کاهش سایز می کند.
• گاهی تراوش شیر از سینه، نشانه‌ی سقط می باشد.
• گاهی اگر ناف و شکم زن باردار سرد شود و یا سینه ها سرد وشل شوند نشانه بروز علائم سقط می باشد.

عواملی که باعث سقط می‌شود

• مهمترین عامل سقط در ماه های اول بارداری رطوبت زیاد می باشد چرا که این رطوبت باعث سردی رحم و ضعف در قوه ماسکه رحم (نگهدارنده) می‌شود. بنابراین برای پیشگیری از سقط، باید مصرف آب و مایعات را به حداقل رساند و هنگام عطش کمی آب جوشیده ولرم با خرما مصرف شود.
• غلبه سوء مزاج رحم مانند بلغم یا ریح در رحم و… هم باعث سقط می‌شود، چراکه باعث ضعف و سستی رحم می‌شود.
• ضعف اسپرم یا تخمک هم ممکن است باعث حاملگی خارج از رحم شود.
• گاهی ضعف کمر و یا کمر لقی باعث سقط می‌شود. که برای پیشگیری ودرمان آن از ضماد قرص کمر و آرد نخود و زرده تخم مرغ بومی و پودر مورد و عسل در گودی کمر می‌توان بهره برد.
• بعضی اوقات سقط به دلیل افتادگی ناف یا در رفتن لگن یا افتادگی رحم اتفاق می افتد که باید قبل از بارداری با اعمال یداوی اصلاح لگن و یا افتادگی ها را درمان کرد.
• عوامل دیگری همچون بروز بعضی از بیماری ها مانند دیابت، فشار خون بالا، کم‌خونی که عمدتا به دلیل حرارت زیاد است سبب سقط می باشد.
• چسبندگی رحم.
• آمنیوسنتز (نمونه برداری از پرز جفت).
• پریدن از ارتفاع.
• بلند کردن اجسام سنگین.
• استراحت مطلق به دلیل بروز سردی و ضعف رحم.
• فعالیت نداشتن و عدم خروجی مناسب مثل داشتن تعریق.
• توکسوپلاسموز یا انگل گربه.
• اسهال شدید.
• سرفه های طولانی بدون دفع خلط.
• شوک و غم و اندوه.
• استفراغ شدید بیش از چهار ماه.
• و…

تدابیر پیشگیری از سقط

• قبل از اقدام به بارداری، زن و شوهر با کم مصرف کردن آب و مایعات و سردیجات می‌توانند اسپرم و تخمک را تقویت کنند، همچنین با مصرف سویق، تخم مرغ بومی و پیاز و روغن زیتون، و هرآنچه که تقویت باه کند می‌توان نطفه را تقویت کنند، مانند مصرف نمک و آویشن، زردک، انجیر و…
• اصلاح لگن و بررسی ناف و رحم.
• ورزش کگل توسط زن که عضلات کف لگن را تقویت می‌کند.
• انجام حجامت ساقین یا فصد صافن هم آقا هم خانم که باعث تخلیه فضولات رحم وگرم کردن رحم و تقویت مثانه و کلیه می‌شود.
• بستن زیر شکم با فانسخه که موجب خروج بهتر فضولات رحمی می شود.
• بوییدن عطرهای طبیعی گرم.
• استفاده از شکوفه سنجد.
• مصرف قرص خون و صاف کننده خون و هر چه که خون رسانی به رحم را بهتر می کند.
• ضماد قرص کمر.
• مصرف کندر که باید به اندازه یک نخود مانند آدامس جویده شود.
• استفاده از حنا بر روی سر.
• باه زنان.
• تقویت کننده های رحم.
• داروی دفع کننده رطوبت رحم.
• رعایت آداب انعقاد نطفه، مثلا عدم نزدیکی در اول و وسط وآخر ماه قمری و عدم نزدیکی در ایام قمر در عقرب.
• و…

تدابیر درمانی و جلوگیری از سقط جنین

بلافاصله با مشاهده و بروز اولین علائم سقط باید مصرف آب و مایعات و سردیجات ترک شود. همچنین از خوردن هندوانه، آناناس، لبنیات، ترشیجات در این ایام پرهیز شود.

در صورت مشاهده خونریزی:

• حمام داغ رفتن.
• جویدن کندر به علت قابض بودن آن، دفع رطوبت از رحم می‌کند.
• مصرف هر آنچه که لکه بینی وخونریزی را قطع کند مانند مصرف ترکیب سویق عدس با سویق نخود.
• مصرف خون‌سازها مانند کباب گوسفندی روی زغال، یونجه (سبزی یا بذر آن‌)، قرص خون طب اسلامی، مویز و شیره انگور، خرمای زاهدی و…
• مصرف فرفیون به اندازه یک عدس سه شب مصرف شود.
• مصرف برگ مو.
• مصرف نشاسته.
• مصرف مغز گوسفند یا شتر.
• همچنین مصرف غذاهایی مانند آبگوشت کبوتر با بِه.
• سمنو.
• حلیم.
• روغن زردگاوی.
• بستن زیر شکم و روغن مالی آرام شکم به سمت بالا.
• دستور قرص کمر که باید یک هفته شبها انجام شود.
• یبوست حتماً رفع شود.
• آرامش داشتن و پرهیز از فعالیت های استرس زا.

سقط جنین علاوه بر تبعات جسمی که برای مادر دارد باعث فشارهای روحی و حتی افسردگی هم می‌شود برای همین از زایمان سخت تر است، چون جنین نارس از رحم جداشده که در پی آن خونریزی زیادی به وجود می آید. بنابراین بعد از سقط هم مانند زایمان مادر باید تدابیر غذایی را با مصرف مقویات و طیبات مانند خرما، روغن زرد گاوی و… داشته باشد تا با دفع فضولات، رحم پاک تر شود و آمادگی برای بارداری بعدی را پیدا کند.

اگر خونریزی بعد از سقط از 7 الی 10روز بیشتر ادامه پیدا کرد باید با سونوی واژینال جهت بررسی بقایای جنین اقدام کرد. که اگر سقط ناقص باشد با مصرف مسقطات، پیاده روی زیاد، انفیه، مصرف پودر اسفند و عسل، داروی ابهل و… بقایای جنین کامل دفع شود.

در کتب طب سنتی بابی به همین نام آمده که مطالب بسیاری در آن آورده اند ما متن کتاب إحياء الأطفال در بخش دوازدهم آن را آورده ایم که افراد بخوانند و از آن استفاده کنند:

در سقط و علامات عمده و اسباب آن و تدابير منع از آن‏

دقتهایى كه در اوّل بايد كرد:

اوّل در بيان فرق ميان سقط و زائيدن قبل از موعد:

• سقط عبارت از افتادن طفل است پيش از ماه ششم و وضع حمل قبل از موعد افتادن آنست از ماه ششم تا ماه نهم.‏

دويّم خطر سقط:

• اين خطا است كه كفته‏اند سقط چندان خطرى ندارد چه خطر ان كمتر از زائيدن به موعد نيست هرچه مدّت حمل بيشتر باشد ردائت سقط بيشتر است در اواخر ماه اوّل تا اواخر ماه چهارم هم از بابت اينكه نزف الدّم شديد عارض شده اخراج جنين صعب و بيرون اوردن جفت پر زحمت مى‏شود نيز با خطر است‏

سيّم علامات عمده سقط:

• هركاه زنى كه قبل از حمل در هر محيض خون زياد از او جارى مى‏شد احساس بزحمت و سنكينى در لكن و وجعى در كليه كرده خاصّه وقتى‏كه خون كمى هم از او جاريست و جريان خون بعد از تحقّق حمل بخصوص بعد از ماه سيّم باشد بايد ملتفت سقط باشند هركاه يكى از اسباب قويّه موجب سقط كردد اوّل مبتلا بدرد شديدى در كليه يا ساير نقاط بطن شده كه ارام گرفته پس از لحظه شدت مى‏كند و درد زائيدن غالبا نه روز بعد از اين واقعه نمودار مى‏كردد اما اين مدت ممكن است كمتر يا بيشتر شود و طفل چند ماه در رحم مرده مانده پس از ان خارج شود مرده ماندن طفل در رحم ضررى ندارد بجهة اينكه هوا داخل رحم نمى‏شود كه طفل را متعفّن كند علامات مردن جنين اينست كه زن احساس بسنكينى دردناكى در شكم مى‏كند كه با حركات بدن متابعت مى‏نمايد و در هر شب تب مى‏كند و تب شير بروز نموده پستانها مى‏افتند و شير از انها ترشح كرده حركات شديده كه طفل در شكم مى‏كرد موقوف مى‏شود آن وقت معلوم مى‏شود كه طفل مرده است اكر سقط بواسطه عليلى مادر يا سببى ديكر كه كم‏كم در طفل اثر مى‏كند عارض شود علامات ذيل ظاهر مى‏شود كاهى قشعريره و كاهى كرمى بدن سقوط اشتهاء و وجع قلب و خستكى و برد اطراف و غمكينى و بدخلقى و احساس ببرودتى موام و ضعف و سنكينى و غيرها در شكم اينها كه ظاهر شدند حتما جنين سقط مى‏شود و بهيچ تدبيرى منع از ان نمى‏توان نمود

چهارم پيش‏بندى از سقط:

• براى جلوكيرى از سقط بايد از اسباب معدّه ان كه مذكور مى‏شود مثل بيكارى و كوشه ‏نشينى كه ضررشان از كارهاى پر زحمت بيشتر است و استعمال پستان‏بند و سينه‏بند تنك كه مانع انبساط شكم است و مرور هرچه رحم را تحريك مى‏نمايد از مهبل و جستن و قوت كردن و ضربه و سقطه و جماع طولانى كه بقوّت بكنند و برداشتن چيزهاى ثقيل و زياد حمام رفتن و خيلى مكث نمودن خاصه‏ حمامهاى بسيار كرم و رقص و سوارى و اعراض نفسانيّه شديده مانند غضب و غم‏^[1] و خوف و غيرها اجتناب نمايند زنانى كه زياد مستعدّ سقطاند بايد از يبوست مزاج پرهيز نمايند.

پنجم دفع اسباب آن‏:

رفع اسباب معدّه مذكوره در منع از سقط كافى نيستند مراعات چهار امر ديكر هم لازم است‏

1. زنان ضعيف البنيه قليل الدم و آنهائى كه مزاجشان بواسطه امراض طويله ضعيف شده بايد باغذيه مقويّه و تركيبات اهن و حمّامهاى بارده بخصوص حمام نهر و بحر مداومت نمايند مراعات اين تدابير براى انها در تمام مدّت حمل لازم است مكر كاهى كه زياد اسباب خستكى شوند كه بايد چند روزى ترك كرده دوباره معمول داشت.
2. جريان اب سفيد اغلب باعث سقط مى‏كردد بايد برحسب حالت زن و مزاج شخص بزدن آبدزدكها و حمامهاى موضعى و كاهى باخراج خون كمى از اورده بازو امر نمايند.
3. اكر چند مرتبه سقط كرده‏اند و سبب ان معلوم نشده كه مى‏توان آن را بضعف رحم نسبت داد بايد به حمامهاى بارده رفته ابدزدكهاى سرد با اب خالص يا مطبوخ پوست كنه‏كنه يا مطبوخات قابضه و مقويّه برحم بزنند.
4. زنان كثير الحيض زياد سقط مى‏كنند بايد قبل از حمل و در مدت حمل غذاهاى مقويّه را ترك كنند و همين‏كه معلوم شد خون انها زياد است فصد كنند بهتر اين است كه در هنكام حمل در هر ماه قبل از زمانى كه عادت مى‏شدند اخراج دم نمايند

ششم تدابير اوليّه در وقتى‏كه شروع به سقط مى‏شود:

• علامات ان از اين ‏قرار وجعى كه شروع ان از نافست و بلگن منتهى مى‏شود و وجع كليتين و صلابت شكم و ثقل نشيمن‏كاه و اعياى عام اينها طولى نمى‏كشد كه بلغمهاى خون الوده پديدار مى‏كردند و نزف الدّمى كه ابتداء اندك و بعد زياد شده و مصادف است با پاره شدن كيسه مائى ظاهر مى‏كردد بايد قبل از رسيدن طبيب آنچه را مذكور مى‏شود معمول دارند او را بروى رختخواب يا بزمين بوضع افقى يعنى دراز بخوابانند مطلقا راحت باشد براى دفع موادى كه در امعا است يك مرتبه با آب خالص حقنه نمايند پس از ان حقنه ديكر با نصف پياله اب و دوازده قطره لودانم كرده كمى نكاه دارند ليموناد سرد كه با آب‏ليمو يا شربتهاى حامضه ساخته‏اند بدهند هركاه نزف الدّم زياد باشد منديلهاى باب سرد فروبرده بروى فخذين ارسال دارند اكر باينها موقوف نشد بطبيب رجوع نمايند

[1] از اين استكه زنهاى عصبانى مزاج و آنهائى كه از اغراض نفسانيّه مثل غصّه و فرح و غيرها زودتر متأثر مى‏شوند از زنانى كه اين حالات را ندارند و ارام طبيعت‏اند بيشتر سقط مى‏كنند على