درمان طب سنتی اسلامی شقاق سینه یا زخم نوک سینه

شقاق سینه به معنای تَرَک، زخم، حتی درد در نوک سینه‌هاست که یکی از مشکلات رایج در دوران شیردهی بانوان می‌باشد که در هفته‌های اول شیردهی به‌خصوص از روز سوم شیردهی شیوع پیدا می‌کند این شقاق گاهی منجر به خون‌ریزی از نوک سینه و عفونت سرسینه می‌شود و سبب کوتاه‌شدن طول مدت شیردهی می‌شود.

دیدگاه طب جدید

شقاق یا ترک سینه به علت روش نادرست گرفتن سینه توسط نوزاد ایجاد می‌شود و حتی گاهی به دلیل وضعیت نامناسب قرارگرفتن نوزاد در زیر سینه مادر هنگام شیردهی و یا کمبود رنگ‌دانه‌های پوستی در نوک سینه بروز می‌کند که شقاق می‌تواند به‌عنوان یک عامل بازدارنده از ادامه شیردهی به کودک توسط مادر باشد.

نظریه طب سنتی، اسلامی

بالارفتن حرارت در سینه مهم‌ترین عامل ایجاد ترک سینه می‌باشد که اگر چرک و عفونت جاری شود می‌تواند به شیر نوزاد ضرر برساند؛ بنابراین مصرف زیاد آب و مایعات در دوران بارداری و شیردهی و تخلیه‌نشدن کامل فضولات مانند خون نفاس، ادرار، مدفوع و… باعث بالارفتن حرارت و ایجاد شقاق می‌شود.

علائم زخم سینه

علائم زخم بسته به علت بروز آن می‌تواند در یک و یا هر دو سینه ظاهر شود؛ ولی علائم به طور معمول شامل:

• زخم و ترک‌خوردن سرسینه
• پوسته‌پوسته شدن نوک سینه
• قرمزی و سفتی پستان
• درد در نوک پستان هنگام شیردهی و حساسیت به لمس
• تراوش چرک یا خون از نوک سینه
• دردناک شدن گره‌های لنفاوی زیر بغل
• بریدگی و یا پارگی در پوست نوک پستان‌ها
• گاها همراه با تب و لرز

علت و عوامل ایجاد شقاق

• مهم‌ترین عامل شقاق حرارت زیاد در سینه می‌باشد.
• استفاده زیاد از آب و مایعات باعث بالارفتن حرارت و ایجاد خشکی پوست می‌شود.
• گاهی شقاق در دوران بارداری به علت تغییرات هورمونی و آماده‌شدن سینه‌ها برای به جریان افتادن شیر اتفاق می‌افتد که هم‌زمان با بزرگ‌شدن سینه‌ها کشش و تحریک هاله نوک سینه را به همراه دارد که منجر به شقاق می‌شود.
• گاه حجم شیر در سینه مادر زیاد هست و نوزاد توانایی تغذیه درست از شیر مادر را ندارد و مکیدن او ضعیف است، بنابراین فشار زیادی از بابت شیر به هاله و نوک سینه‌ها وارد می‌شود که باعث زخم می‌شود.
• پوزیشن نامناسب شیردهی نوزاد به علت ایجاد اصطکاک نیز می‌تواند در ایجاد تحریک و ترک سینه مؤثر باشد.
• استفاده از وسایلی مانند شیردوش یا محافظ سینه و یا صاف بودن نوک سینه‌ها نیز باعث ترک سینه می‌شود.
• استفاده از لباس‌های زیر با الیاف مصنوعی و یا سینه‌بندهای تنگ باعث ایجاد اصطکاک و تحریک سینه می‌شود.
• شستشوی زیاد سینه با مواد شیمیایی و استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوست باعث حساسیت نوک سینه می‌شود.
• کشیدن سینه از دهان نوزاد هم ممکن است باعث ترک سینه شود.

پیشگیری ازشقاق

• مصرف آب و مایعات در زمان بارداری و شیردهی را به حداقل برسانید، در عوض مصرف روغن به‌خصوص روغن زرد گاوی را افزایش دهید.
• ضماد حنا به سر پستان‌ها در هفته‌های آخر بارداری به دلیل سفت کردن پوست سینه، مانع از شقاق می‌شود.
• روغن‌مالی نوک سینه با روغن زرد گاوی یا بادام شیرین در هفته آخر بارداری و اوایل شیردهی (ماساژ سر سینه‌ها باعث زایمان تحریک می‌شود)
• روغن بنفشه زیتونی در ناف
• پس از شیردهی یک یا چند قطره شیر روی نوک سینه زده شود تا چرب شده و نرم گردد.
• استفاده از پستان‌بندهای نخی آزاد

تدابیر درمانی زخم سر پستان‌ها

• ضماد لعاب به دانه به سرسینه
• ضماد پودر سیاه‌دانه سوخته با عسل
• روغن زرد گاوی با عسل
• روغن بادام شیرین با عسل
• ضماد قابضات مانند مازو و پوست گنه گنه به سینه
• ضماد جامع امام رضا (ع) با عسل به سر پستان
• جهت محافظت از نوک سینه بهتر است بعد از هر بار شیردهی، کمی از انتهای شیر مادر که چرب است به نوک سینه مالیده شود.
• نوزاد به طور طبیعی پستان را بعد از شیر خوردن رها کند.
• ضماد ترکیبی از خمیر گل ارمنی با روغن کنجد و موم ذوب شده می‌تواند مؤثر باشد.
• ترکیب روغن بنفشه پایه زیتون، جوشانده بابونه و عسل
• ضماد کتیرا و گلاب و حنا روی سر سینه‌ها
• ضماد ژل اسفرزه
• ضماد روغن‌کرچک
• ضماد آرد جو
• ضماد پخته گندم
• خیسانده به دانه روی موضع
• استفاده از عسل، روغن نارگیل، ژل آلوئه‌ورا، خامه و… هم مؤثر می‌باشد.
• گرده لقاح نخل به‌صورت خمیر به روی موضع گذاشته شود.
• گاهی لازم است که مادر چند روزی به نوزاد شیر ندهد تا زخم زودتر درمان شود که باید شیر بز، شیره انگور و… جایگزین شود.

در زمان شیردهی باید هاله و نوک سینه مادر در قسمت نرم‌کام (در عقب سقف دهان نوزاد) قرار بگیرد، تا هوا هم وارد معده نوزاد نشود و شقاق ایجاد نشود.

عوارض درمان‌نکردن شقاق

•  در مراحل اولیه باید اقدامات لازم برای رفع این عارضه انجام شود چرا که ممکن است عاملی برای شیرندادن به نوزاد و یا قهر نوزاد از سینه شود.
• شیرندادن در اثر زخم سینه باعث حبس شیر و ماندگاری آن و درد زیاد و عفونت و تب شیر شود.
• گاهی شقاق می‌تواند منجر به عفونت پستان‌ها یا احتقان سینه و فاسدشدن شیر شود.
• مقاله تب شیر مطالعه شود.