تب شیر

تب (تب شیر)، افزایش حرارت در بدن است و نشان‌ دهنده وجود عفونت در اثر بلغم یا رطوبت در بدن می باشد که باعث بالا رفتن حرارت بدن می شود تا بدن بتواند عفونت ها و رطوبت های بدن را دفع کند.

تب معمولاً علامت یک بیماری عفونی می ‌باشد که در تب شیر به علت عفونت شیر باقی مانده در سینه ها ایجاد می شود.

این بیماری اکثرا یک طرفه بوده ( بیشتر ناحیه فوقانی خارجی) و با تورم و حساسیت ناحیه مبتلا، تب، ضعف و بی حالی را ظاهر می‌کند.

زمان بروز این بیماری

تب شیر در دو زمان از زندگی یک مادر ممکن است اتفاق بیفتد.

• در بعضی از خانم ها در ۲۴ الی ۷۲ ساعت بعد از زایمان ممکن است ایجاد شود که همراه است با تب حدود ۸/۳۷ الی ۳۹ که علاوه بر تب با تورم و سفتی در پستان به دلیل تجمع شیر در داخل مجاری شیری و خارج نشدن شیر همراه است.
• در بعضی از خانم ها نیز پس از گرفتن فرزند خود از شیر ایجاد می شود که علت آن تجمع و ماندن شیر در پستان است.

دیدگاه طب اسلامی، سنتی

خانم ها بعد از زایمان در صورتی که شیردهی پیوسته و منظمی داشته باشند عادت ماهیانه نمی‌شوند چون خروجی از سمت رحم بسته شده است و از سمت سینه ها باز می باشد و هجوم خون از سمت رحم به سمت سینه ها برای تبدیل به شیر می باشد.

در صورتی که به هر دلیلی خروجی از راه سینه بسته شود حبس ایجاد می شود و باعث بالا رفتن حرارت در بدن مادر می شود و ایجاد تب می کند که در ادامه به توضیح چند علت آن می پردازیم:

• به دلیل سنگین بودن آغوز در روزهای ابتدایی پس از زایمان خروج شیر از سینه به درستی صورت نمی‌گیرد.
• کم مکیده شدن سینه توسط نوزاد باعث تجمع شیر در سینه می شود.
• بعضی از مادران بعد از زایمان به خوردن بیشتر سردیجات برای جلوگیری از زردی نوزاد یا رفع تشنگی زیاد می پردازند که کاری بسیار اشتباه می باشد. این سردی باعث غلیظ تر شدن شیر و ماندگاری در سینه و جذب عفونت می‌شود.
• ترک و زخم و خون ریزی نوک سینه باعث می شود مادر از شیر دادن خودداری کند.
• طریقه نادرست شیردهی به نوزاد باعث می‌شود تا شیر از سینه صورت کاملا تخلیه نشود و ماندگاری آن در مجاری شیری سبب ایجاد عفونت می شود.
• استفاده از لباس زیر تنگ و پلاستیکی و یا خوابیدن روی سینه و یا ایجاد فشار زیاد انگشتان دست مادر روی ناحیه ای از سینه در شیردهی.
• شیردهی تنها از یک سینه سبب ماندگاری شیر و ایجاد تورم و عفونت در سینه دیگر می شود.

علائم تب شیر

• افزایش دمای بدن: بدن با بالا بردن حرارت سعی در دفع بلغم و عفونت ایجاد شده در سینه می کند که گاهی این افزایش دما تا ۳۹ درجه نیز می‌رسد که جای نگرانی ندارد، بلکه برای برطرف شدن عفونت، لازم می باشد.
• تعریق: تعریق سبب دفع عفونت و رطوبت ها از طریق منافذ پوست می‌شود و بهترین کار کمک به بیشتر شدن تعریق برای دفع بهتر می باشد.
• لرز: لرز به دلیل غلیظ شدن عفونت هاست. برای این افراد بهتر این است که به حمام بسیار گرم بروند و سینه را در حمام زیر دوش آب گرم ماساژ دهند.
• ضعف و بی حالی: این ضعف در اثر بالا بودن حرارت در بدن ایجاد می شود به همین علت فردی که تب دارد دچار ضعف، بی حالی و کسلی می شود.
• درد، تورم و قرمزی در ناحیه پستان: به دلیل انسداد مجاری شیری و تجمع شیر در سینه درد ایجاد می شود. اگر این حالت منجر به عفونت شود سبب قرمزی و تورم روی قسمتی از سینه می شود. درد به قدری زیاد می باشد که مادر از شیر دادن به نوزاد خود اجتناب می‌کند و همین موضوع، مشکل را چند برابر می‌کند و باعث تجمع بیشتر شیر و سفت شدن می شود.

پیشگیری

• مادر باید شیردهی منظم و کامل از هر دو سینه به نوزاد داشته باشد و تا یک سینه کامل تخلیه نشده است از دیگری شیر ندهد، چرا که اول شیر آب و انتهای آن چربی می باشد و اگر تا آخر از یک سینه به نوزاد شیر ندهد چربی جذب بدن نوزاد نمی شود و علاوه بر اینکه نوزاد همیشه گرسنه است و خوب وزن نمی گیرد، باقی ماندن چربی در شیر ایجاد عفونت و درد می کند.
• طریقه صحیح قرار دادن سینه در دهان نوزاد در تخلیه کامل شیر و زخم نشدن نوک سینه موثر می باشد. به این صورت که ۳/۲ هاله قهوه ای رنگ نوک سینه باید در دهان نوزاد قرار گیرد و لب بالا و پایین نوزاد کاملا به عقب برگشته باشد.
• چرب کردن نوک سینه با انتهای شیر پس از پایان شیردهی به دلیل داشتن چربی مانع از زخم شدن و شقاق نوک سینه می شود چرا که شقاق نوک سینه عامل مهمی در شیر نخوردن نوزاد و ماندن شیر در سینه مادر و بروز تب شیر می باشد.
• استفاده از لباس زیر مناسب در زمان شیر دهی بسیار مهم است و خانم هایی که از لباس زیر تنگ استفاده می کنند باعث می‌شود فشاری که به مجاری شیری وارد می شود تخلیه درست شیر را با مشکل مواجه کند و باقی ماندن شیر در مجاری شیری به مرور سبب ایجاد عفونت شود.
• پرهیز از غذاهای کارخانه ای، لبنیات، آب زیاد و غذاهای خیلی سرد و غلیظ مثل سیب زمینی، گوجه چغندر قند، گوشت گاو، نان های صنعتی و شیرینی های غیر طبیعی، چون باعث غلظت خون و به سبب آن سردی شیر مادر می شود.
• اگر مادر دچار گرفتگی و ضعف است ماساژ هر روز داشته باشد تا جذب مواد و خون رسانی بهتر انجام شود.
• استفاده مداوم از سیاه دانه عسل در طول روز که باعث جلوگیری از عفونت می شود.
• استفاده مداوم در طول روز از نمک طبیعی که باعث باز شدن سده ها و رفع ورم می شود.
• در خانم هایی که کودک خود را از شیر می گیرند باید پس از قطع شیردهی حداقل یکبار به طور کامل سینه تخلیه شود و از خوردن غذاهایی که باعث افزایش شیر می شود اجتناب کنند.

رجوع شود به مقاله چگونگی گرفتن نوزاد از شیر

درمان

• بهترین کار برای درمان تب شیر تخلیه درست سینه می باشد به این صورت که ماساژ ملایم مجرای بسته یا ناحیه حساس به طرف نوک سینه، قبل یا حین شیردهی.
• تخلیه مکرر شیر بعد از شیردهی در درمان بسیار موثر می باشد. چنانچه پستان مکرر تخلیه نشود، تولید شیر متوقف شده و در سینه جمع می شود و ماندگاری آن سبب آبسه و ورم می شود.
• استفاده از کمپرس سرد به دلیل اینکه سبب دور شدن حرارت غیر غریزی می شود باعث می شود حرارت غریزی به این ناحیه ریخته و باعث از بین بردن عفونت شود.
• ماساژ ملایم زیر دوش آب گرم هم برای خروج شیرهای غلیظ شده موثر می باشد.

خوراکی های زیر برای تب شیر مفید هستند:

• سکنجبین عنصلی.
• سرکه شیره.
• سویق کدو یا حلوای کدو با شکر نیشکر.
• خوردن چندین بار سیاه دانه عسل در طول روز.
• خوردن سیر و پیاز و عسل.
• ترشی بادمجان.
• جوشانده برگ زیتون به همراه عسل و کمی نمک.
• خوردن انجیر یا جوشانده انجیر.
• مخلوط انار شیرین و انار ترش به همراه نمک.
• کرفس و کاسنی به همراه سس مایونز خانگی.
• سوپ حاوی کدو، نعناع، ماش، کرفس، اسفناج، تخم ترب، جو.