روش صحیح شیردهی در طب سنتی و اسلامی

روش صحیح شیردهی چیست؟

اینکه می گویند در اول زایمان نباید شیر دهیم درست است؟

حرف کاملاً غلطی است که نباید به بچه تا چند روز شیر دهیم ولی اطبای طب سنتی گفته اند که زن تا زمانی که نوزاد گرسنگی صادق نداشته باشد نباید به او شیر داد تا طفل گریه کند و مقداری از بخارات اولیه آن دفع شود و مادر حالت بهتری پیدا کند و بتوند اضافه فضولات مندفع را موقع دفع نفاس اولیه خارج کند و در یک زمان حرارت به سمت سینه نرود برای شیردهی و موجب حبس نفاس و ماندگاری اضافه فضولات در رحم زن شود.

به همین دلیل گفته اند: ببايد دانست كه در هنگام ولادت همان وقت شير نبايد خورانيد، بلكه اقلًّا تا شش ساعت كامل نگذرد و گريه نكند^[1] و حركت ندهد دست و پا را- كه علامت صدق طلب است- و معده و حلق او نجنبد و وسعت نيابد به سبب گريه و حركت و اگر به اين مدّت باز داشتن آن از شير ممكن نباشد به سبب شدّت گريه و ضعف طفل، پس هرچند از وقت ولادت ديرتر شود بهتر است.

کام نوزاد را به چه چیز باز کنیم؟

زمانی که می خواهید به نوزاد شیر بدهید بهتر است کمی عسل به او بدهیم تا فضلات ناحیه معده و روده کامل پاک شود و بعد با خرما یا خاک کربلا و یا مخلوط آنها با کمی آب زمزم یا فرات و اگر نبود آب باران کام او را باز کرده و به سق او بمالند تا محکم سق را نگهدارد و هنگام شیر خوردن سق نیافتد به همین جهت اگر مخلوط هم نکنند و خاک کربلا یا خرما را به سق نوزاد بچسبانند بهتر است. بعد از برداشتن کام او می توانند به او شیر دهند.

و چون خواهند شير به او بخورانند، ابتدا قدرى عسل بخورانند تا تنقيه و جلاى معده او نمايد و مهيا گرداند براى انهضام شير.

بهتراست در مراحل اولیه شیر به نوزاد کم کم دهند و یکباره معده او را پر نکنند و به مرور شیردهی را بیشتر کنند چون حجم زیاد در یکدفعه آن هم اولین زمان های شیردهی معده را بسیار سنگین و آزار خواهد داد و موجب ضعف شدید برای معده می شود.

تا خود طفل طلب شیر نکرده نباید شیر بدهند و علامت های طلی صادق در شیر خواستن نوزاد گریه و دست و پا زدن است و در هفته اول بهتر است در شبانه روز بهتر از چهار وعده بیشتر به او شیر ندهند چون شیر کامل هضم نمی شود و باعث برگشت شیر و یا نفخ زیاد و بیماری های دیگر برای او خواهد شد.

بعد از شیر اگر نوزاد بخوابد بسیار نیک است و خواب بعد از شیر هضم را برای نوزاد زیاد می کند و معین در هضم است اگر بعد از خواب نوزاد به دلیل هضم شدید و پری معده طلب شیر کرد مقداری شیر به او بعد از خواب بخورانند مفید است که این شیر بعد از خواب حکم آب بعد از غذا را دارد و باعث دفع شیر به روده که هضم شده است می شود.

در کتب طب سنتی گفته اند که بهتر است صبح ناشتا که مادر میخواهد به نوزادش شیر دهد چند بار بدوشد و بریزد البته گفته اند که مکیدن توسط فرد دیگر و ریختن بهتر از دوشیدن است چرا که دوشیدن شیر گاهی بیماری ایجاد خواهد کرد این دوشیدن شیر ناشتا بیشتر به دلیل این است که شیر تازه به سمت سینه بیاید و نوزاد شیری که چند ساعت مانگار شده نخورد چون فضولات به سطح آمده و بیشتر در اول شیر خارج می شود و اگر مادر بیماری خاصی دارد و یا فضولات شیر در او زیاد است به اندازه چند فشار قبل از شیر دادند سینه را تخلیه کند و بعد به نوزاد بدهد که این برای پیشگیری از انتقال بیماری از مادر به فرزند بسیار مفید است.

در طب سنتی گفته اند اگر سینه مادر شیر ندارد و نوزاد در حالی که شیر هم از سینه خارج نمی شود سینه مادر را بمکد باعث سلامتی نوزاد شده و دفع بیماری خواهد کرد.

روش صحیح شیردهی از کتاب خلاصه الحکمه

در ادامه متن خلاصه الحکمه در مورد شیر مادر را می آوریم نکات بسیار خوبی در آن آورده اند:

و علامت اصلاح شير مادر آن و هم چنين اصلاح شير مرضعه آن است كه قوام و لون آن معتدل باشد و بدبو نباشد.

و اجتماع دو لبن مخالف با هم جايز نيست كه دو مرضعه شير دهند به يك طفل كه شير آن هر دو با هم مخالف باشد؛ زيرا كه حكم اجتماع دو آب و يا دو غذاى مختلف دارد و چون قواى هاضمه طفل، ضعيف مى‏باشد لهذا ضرر آن عظيم مى‏باشد و سرايت به جميع اعضاء مى‏نمايد.

و چون شير از پستان به سبب كمال زيادتى جارى باشد، بايد كه پستان را به دست بگيرند و در دهن طفل گذارند و به اندك زمانى جدا نمايند و باز به دستور در دهن او گذارند؛ تا به سبب كثرت اجتماع در دهن او، به حلق او داخل نشده به منفذ بينى او جَهَد و باعث تعب عظيم گردد.

و بايد كه يك سال و زياده نيز مراعات اضطجاع طفل را در هنگام شير دادن نمايند؛ مثلًا گاهى از جانب راست و گاهى از جانب چپ او شير دهند؛ تا وضع جانبين آن متساوى گردد.

و هرگاه طفل از گريه به شير خوردن خاموش گردد بدانند كه سبب گريه او گرسنگى بوده و اگر خاموش نگردد و يا شير نگيرد، بدانند كه در بدن او المى و يا وحشتى به مزاج او به هم رسيده؛ پس تجسّس سبب آن نمايند و به زودى در تدارك آن كوشند؛ زيرا كه بسا هست كه بعض اطفال را از فرط گريه و عدم تدارك مرض، كار به غشى و يا صرع و يا فتق و يا نتوّصرّه منجر گشته و گاه اطفال را درد گوش و شدّت وجع آن موجب بُكاء مى‏گردد. پس اگر سببى ديگر ظاهر نباشد، از فكر اين امراض غافل نبايد بود و گاه درد معده.

[1] . الف:( نكند) حذف شده.