خواب

از مواردی که جزو آداب اسلامی است و ما ملحق به آداب نظافت و پاکیزگی کردیم آداب خواب می باشد دلیل آن هم این است که خواب در بحث بهداشت جسم و روح بسیار مفید است و حتی اثر زیادی در زیبایی و شادابی پوست دارد چون تمام کسانی که خواب مناسبی ندارند و یا رعایت آداب نسبت به آن رعایت نمی کنند پوست های کدری دارند و در خلق و خوی آنها تاثیر منفی می گذارد .

منافع خواب

از منافع خواب مناسب برای بدن می توان به تعدیل مزاج و کاهش حرارت بدن اشاره کرد چون خواب سرد است و کسانی که خواب مناسب نداشته باشند حرارت آنها بالا رفته و در طولانی مدّت از فرط حرارت زیاد خون را می سوزاند و تبدیل به سودا می کند و خلق و خوی بدی پیدا خواهند کرد .
البته خواب زیاد هم باعث چاقی شده و رطوبت و چربی های بدن را با سردی بسیار زیاد خودش به انجماد می رساند و آنها را غلیظ می کند و گاهی هم این رسوبات و غلظت را به سمت رگ های خونی برده و باعث سکته خواهد شد از همین جهت است که بیشتر سکته هایی که در خواب ایجاد می شو بعد از اذان صبح می باشد چون بین الطلوعین از سردی بیشتری برخوردار است و زمانی که با خواب جمع شود شدّت آن برای امراض بیشتر خواهد شد .
اگر نگاه به اطرافیان کنیم خواهیم دید که اکثر افرادی که بین الطلوعین می خوایند چاق تر و بیمار تر از افرادی هستند که سحرخیز و بین الطلوعین را نمی خوابند .
یکی از علت های اصلی اینکه بازنشستگان بیشتر بیمار می شوند همین مورد است که هم زیاد می خوابند و هم بعد از بیداری به سر کار نمی روند و خواب آنها زیاد تر می شود .
حرارت زیاد باعث ضعف و تحلیل گوشت بدن می شود و خواب می تواند با کاهش حرارت در بدن باعث استقامت و تقویت بدن شود همانطور که در رساله ذهبیه می فرمایند: بدان كه خواب بر دماغ مسلط مى‏شود و بدن را نيرو و استقامت مى‏بخشد.
خواب اثر خوبی در انهضام غذا دارد و بدن را در حالت آرامش قرار می دهد تا بتواند سیستم بدن را متوجه معده کند و غذا را به خوبی هضم کند البته خواب نباید متصل به غذا باشد و با کمی فاصله خواب بعد از غذا بسیار مفید است .
لَا تَنَامُوا عَلَيْهَا فَتَقْسُوَ قُلُوبُكُمْ.
بعد از تناول غذا ( بلافاصله ) نخوابید چرا که باعث قساوت قلب خواهد شد.

ساعت مفید خواب

در خواب باید اعتدال رعایت شود چون خواب طولانی و پی در پی باعث سستی و رخوت خواهد شد و به دلیل سردی زیاد خواب باعث غلظت خون شدید در بدن خواهد شد و همان طور که در بالا گفته شد نهایت آن سکته است چون یکی از علت های اصلی سکته زیاد خوابیدن می باشد .
ساعت خواب برای افراد در طبیعت های مختلف متفاوت است مثلا کسی که از رطوبت کمتری در بدن برخوردار است خواب کمتری نسبت که افراد با بدن مرطوب دارد و اگر یک فرد بلغمی روزی دوازده ساعت بخوابد یک فرد سودا یا صفراوی حدود چهار ساعت کمتر از او خواهد خوابید و بدنش را بی نیاز خواهد کرد. البته صفراوی ها بعضاً بیشتر از سودایی ها می خوابند چون آنها عطش بیشتری به آب دارند و خود آب باعث ازدیاد خواب در بدن می شود .
امام صادق علیه السلام می فرمایند خواب زیاد از آب زیاد و آب زیاد از غذای زیاد می باشد .
نکته مهم این است که خواب چون طبیعت سردی دارد برای افرادی صفراوی و طبیعت های گرم و خشک لذت بیشتری دارد و علاقه آنها به خواب بیشتر خواهد شد و مطمئناٌ نفع بیشری هم از آن خواهند برد هرچند در روایت آمده:
«مه، لا تعود عينيك كثرة النوم فإنها أقل شي‏ء في الجسد شكرا».
چشمان خون را به خواب زیاد عادت ندهید که ناسپاس ترین اعضای بدن چشم ها می باشند.
باید به این نکته هم اشاره شود که خواب زیاد چون بلغم زیاد تولید می کند موجب بیماری خواهد شد و همانطور که قبلاً عرض شد منشاء بسیاری از بیماری ها در بدن سردی و رطوبت می باشد مخصوصاً برای افرادی که به سن بالای شست سال می رسند خواب برای آنها ضرر بیشتری خواهد داشت .
انسان زمانی که در طول روز یا قبل از خواب مایعات مصرف می کند و حجم اضافی آب در خواب خارج نشود بدن از طریق مثانه که رطوبت بدن را تامین می کند مایعات اضافی را به زیر پوست می رساند تا از طریق عرق از بدن دفع شود و چون چربی زیر پوست وجود دارد این مایعات به همراه چربی ها در بدنی که فعال باشد و عرق کند خارج می شود ولی اگر فرد بخوابد سردی بر بدن غالب شده و این رطوبت ها و چربی ها در زیر پوست تغلیظ و منجمد شده و فرد دچار تورم در بدن می شود به همین دلیل بسیاری از افراد می گویند ما زمانی که آب هم می خوریم چاق می شویم و همین درست است یعنی با غذا چاق نمی شوند بلکه به دلیل مایعات و خواب زیاد چاقی در بدن صورت می گیرد .

خواب زیاد ممنوع است

و زياد خوابيدن را آفات بسيارى هست هر چند كه پس از انجام فرائض و سنن و آداب صورت بگيرد. و زياد خوابيدن از آب خوردن زياد ناشى شود، و آب زياد خوردن نيز از پر خورى سر مى‏گيرد، و هر دو موجب مى‏شوند بر سنگين شدن انسان در مقابل قيام بر طاعات و عبادات، و بر قساوت و سخت شدن قلب از براى تفكر و خشوع پيدا كردن. و قرار بده در نظر خود به خواب رفتنت را آخرين عهد و آخرين مرحله از زندگى دنيوى خود، گويا كه از اين خواب سر بلند نكرده و بيدار نخواهى شد، و پروردگار متعال را با زبان و از قلب خالص ياد كن، و متوجه باش كه او آگاه از باطن تو مى‏باشد، و آنچه كه در ضمير و قلب تو پوشيده است نزد او آشكار است.
و هنگام خواب از خداوند متعال يارى بطلب كه براى اداى فريضه صلاة بيدار شده و توفيق انجام اين عبادت را دريابى؛ زيرا شيطان در آخر خواب كه هنگام نماز است تو را به خواب واداشته، و باقى بودن و طول شب را القاء مى‏كند، و مقصدى بجز فوت وقت نماز و مناجات و عرض حال و حاجت به پيشگاه پروردگار متعال ندارد.
و از استغفار و توجه هنگام سحر غافل مباش، زيرا أصحاب خضوع و بندگان خاشع خداوند متعال علاقه زياد و شوق بسيارى در آن هنگام از خود نشان داده، و اشراقاتى دريابند.

شرح‏

سنگين بودن معده مانند بار سنگينى است كه به دوش انسان باشد، و چون معده سنگين‏ شد، جهازها ضمه به شدت مشغول فعاليت و انجام وظيفه خواهد بود تا بتواند اين بار سنگين معده را به مراحل مختلف برساند، و با اين ابتلاء و گرفتارى و ناراحتى، فرصت و مجال و فراغتى براى قلب باقى نمى‏ماند كه حال توجه و خضوع و انقطاعى پيدا كند. و چون معده پر شد، نيروهاى ديگر بدن در مقابل فعاليت جهازها ضمه از كار افتاده، و قهرا حالت سستى و خواب عارض شده، و مغز انسان از تفكر و انديشه و توجه و تنبه و ذكرى كه براى پيش از خواب و براى آخر خواب لازم است، باز خواهد ماند. پس شخص سالك مى‏بايد خوب دقيق و متوجه گشته، و هرگز بيش از اندازه ضرورت غذا تناول نكند، و بداند كه: خوردن و خوابيدن براى دريافتن توجه و خضوع است، يعنى به خاطر رفع ضعف و رفع كسالت و سستى است تا توفيق حضور و توجه و خشوع پيدا كند.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كَثْرَةُ النَّوْمِ مَذْهَبَةٌ لِلدِّينِ وَ الدُّنْيَا.
امام صادق علیه السلام می فرمایند: زیاد خوابیدن موجب از بین رفتن دین و دنیای انسان می شود .
عَنْ بَشِيرٍ الدَّهَّانِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ يُبْغِضُ الْعَبْدَ النَّوَّامَ الْفَارِغَ.
بشیر می گوید از ابا الحسن موسی شنیدم که فرمودند خداوند عزوجل بد می دارد که بنده ای زیاد به خواب رود و مشغول خواب شود .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَتْ أُمُّ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ لِسُلَيْمَانَ ع يَا بُنَيَّ إِيَّاكَ وَ كَثْرَةَ النَّوْمِ بِاللَّيْلِ فَإِنَّ كَثْرَةَ النَّوْمِ بِاللَّيْلِ تَدَعُ الرَّجُلَ فَقِيراً يَوْمَ الْقِيَامَةِ.
جابر بن عبد اللَّه أنصارى گويد: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: مادر سليمان بن داود به سليمان گفت: اى فرزند عزيزم كوشش كن كه شب‏ بسيار نخوابی زيرا بسيارى خواب شب در قيامت شخص را فقیر مى‏كند.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا عُصِيَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِسِتِّ خِصَالٍ حُبُّ الدُّنْيَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ وَ حُبُّ الطَّعَامِ وَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ النَّوْمِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ.
پيامبر خدا (ص) فرمود: نخستين چيزهايى كه با آنها به خدا نافرمانى شد شش چيز است: دوست داشتن دنيا و دوست داشتن رياست و دوست داشتن غذا و دوست داشتن زنها و دوست داشتن خواب و دوست داشتن راحتى.
قَالَ: أَرْبَعَةٌ الْقَلِيلُ مِنْهَا كَثِيرٌ النَّارُ الْقَلِيلُ مِنْهَا كَثِيرٌ وَ النَّوْمُ الْقَلِيلُ مِنْهُ كَثِيرٌ وَ الْمَرَضُ الْقَلِيلُ مِنْهُ كَثِيرٌ وَ الْعَدَاوَةُ الْقَلِيلُ مِنْهَا كَثِيرٌ.
صالح روايت مى‏كند كه امام فرمود: چهار چيز است كه كم آن زياد است: آتش كه كم آن زياد است و خواب كه كم آن زياد است و بيمارى كه كم آن زياد است، و دشمنى كه كم آن زياد است.

چه کنیم نماز شب بیدار شویم

کسانی که قبل از خواب مایعات زیاد مصرف می کنند یا حداقل میعات بدون خرما مصرف می کنند و باعث شده سحر یا گاهی تا نزدیک طلوع آفتاب بیدار نشود یا توان بلند شدن را نداشته باشند ولی کسانی که غذا کم خورده و مایعات قبل از خواب یا مصرف نمی کنند یا کم و به همراه خرما مصرف می کنند بسیار راحت بیدار خواهند شد .
از همین رو است که نبی مکرم اسلام می فرمایند : من تا الآن آب را بدون خرما نخورده ام چون آب به تنهایی باعث سست شدن بدن شده و خواب را زیاد می کند و بسیاری از بیماری ها بر بدن عارض می کند .
اگر می خواهید برای نماز شب راحت بیدار شوید کاسنی زیاد بخورید چون کاسنی حرارت را کاهش داده و عطش انسان را کم می کند و همین باعث می شود که انسان کمتر از آب مصرف کند و خوابش سنیگین شود .

بهترین زمان خواب

باید توجه به ساعت خواب کرد چون گاهی ساعت های نامناسب خواب اثر عکس روی بدن می گذارد و منشاء بیماری خواهد شد مثل خوابی که اول صبح باشد یا خواب بین الطلوعین که به دلیل زیاد شدن بلغم لزج در بدن باعث سستی و کاهش سیستم ایمنی بدن و کم خونی خواهد شد و باعث زرد شدن چهره انسان می شود . خواب بین الطلوعین باعث اذیت و آزار شیطان و مضراتی از جانب آن خواهد شد.
حضرت باقر عليه السلام فرمود: همانا ابليس- كه لعنت‏هاى خداوند بر او باد- لشكرهاى شبانه خود را از آنجا كه خورشيد غروب كند و از آنجا كه برآيد (باطراف) پراكنده كند، پس در اين دو ساعت بسيار ذكر خدا گوئيد، و از شر ابليس و لشكريانش بخدا پناه بريد، و خردسالان خود را در اين دو ساعت بخدا بسپاريد زيرا كه اين دو ساعت، ساعتهاى غفلت است (كه مردمان در اين دو ساعت از ياد خدا بيرون روند).

شرح‏

– مجلسى (ره) گويد: گويا در كلام محذوفى است و اصل كلام اين طور است: «يبث جنود الليل و جنود النهار حيث تطلع الشمس» و بقرينه سياق و روش كلام در آن اعمال شده، و در برخى نسخه‏ها «جنوده» بدون ذكر شب و روز است و آن ظاهرتر است.
این زمان برای خواب اینقدر بد و ضرر آور است که حدیثی با این لحن برای آن صادر شده است که می فرمایند:
وَ قَالَ ع مَا عَجَّتِ الْأَرْضُ إِلَى رَبِّهَا عَزَّ وَ جَلَّ كَعَجِيجِهَا مِنْ ثَلَاثٍ مِنْ دَمٍ حَرَامٍ يُسْفَكُ عَلَيْهَا أَوِ اغْتِسَالٍ مِنْ زِنًى أَوِ النَّوْمِ عَلَيْهَا قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ.
و نيز فرمود: زمين فريادش به ضجّه بلند نشود و ناله نكند بسوى خداوند بزرگ مانند ناله و شيونى كه از سه چيز كند: خون ناحقّى كه بر روى آن ريخته شود، يا آب غسلى كه از جنابت از زنا بر روى آن ريزد، يا خوابى كه قبل از طلوع آفتاب صورت گیرد.
بهترین زمان برای خواب دو زمان است یکی قبل از ظهر که به آن قیلوله می گویند و حدود یک ساعت بعد از چاشت می باشد که فرد چاشت یا صبحانه خود را حدود دو ساعت قبل از ظهر تناول کرده و یک ساعت بعد از آن خوابی اندک می رود که این برای کاهش صفرا در زمان ظهر که اوج حرارت روز است بسیار مناسب است .
خواب قیلوله باعث تقویت حافظه و تقویت صبر در انسان و برای پیشگیری از عصبانیت و حرارت های غیر غریزی در بدن خواهد شد.
وَ رُوِيَ قِيلُوا فَإِنَّ الشَّيْطَانَ لَا يَقِيلُ.
روایت شده که قیلوله کنید ( یعنی خواب قیلوله بروید ) که قطعا شیطان قیلوله نمیکند.
منظور این است که این عمل مقبول شیطان نمی باشد و کاری که مقبول شیطان نیست شیطان را دور خواهد کرد.
خوابيدن در فاصله نماز مغرب و عشاء نيز مكروه است زيرا باعث محروم شدن از رزق مى‏گردد،
و قال الباقر (ع): النوم أول النهار حرق، و القايلة نعمة، و النوم بعد العصر حمق، و النوم بين العشاءين يحرم الرزق.
و امام باقر عليه السلام فرمود: «خواب ابتداى روز نابودكننده است، و خواب قبل از ظهر نعمت است و خواب پس از عصر حماقت است».
افرادی که از حرارت زیاد در روز رنج می برند باید بر خود لازم بدارند که کمی قبل از ظهر بخوابند تا این حرارت زیاد دچار ضرر برای آنها نشود.
زمان دوم برای خواب ساعت های اولیه شب می باشد که اگر طول شب را به چهار قسمت تقسیم کنیم قسمت دوم آن بهترین زمان برای خواب شب می باشد که البته اگر قسمت سوم هم به آن اضافه شود اشکال ندارد ولی نباید خواب متصل به فجر یعنی اذان صبح گردد و بهترین حالت این است که قبل از اذان صبح فرد بیدار شود به دلیل اینکه طبیعت شب در نزدیک صبح بسیار سرد است و احتمال سکته های قلبی را در آن زمان زیاد خواهد کرد.
کسی که مقداری از شب را بیدار شده و به نماز و عبادت بپردازد یا مشغول به تحصیل علم یا مطالعه شود باعث نورانی شدن چهره و شادابی بدن و نشاط در او خواهد شد .
قيام الليل‏ مصحة للبدن (سحرخيزى سبب صحت بدن است.)
مطردة الداء عن اجسادكم (سحرخيزى درد را از تنهاى شما دور مى‏كند)
قَالَ ع ثَلَاثَةٌ فِيهِنَّ الْمَقْتُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نَوْمٌ مِنْ غَيْرِ سَهَرٍ وَ ضَحِكٌ مِنْ غَيْرِ عَجَبٍ وَ أَكْلٌ عَلَى الشِّبَعِ .
امام صادق عليه السّلام فرمود: سه چيز است كه دشمنى خداوند عز و جل در آنها است. خواب تمام شب بدون آنکه مقداری از شب را بیدار باشد و خنده بدون جهت و خوردن در حال سيرى.
خود را عادت بده كه مقدار دو ساعت از شب را بيدار بنشينى و پيش از خوابيدن براى قضاى حاجت به بيت الخلاء بروى ولى مراقب باش كه بيش از مدتى كه معمولا مورد احتياج است در بيت التخليه درنگ نكنى زيرا زياد ماندن در آنجا مورث داء الفيل ميگردد.
شاید سوال شود که اگر خواب سرد است چرا خواب را در شب که خودش طبیعت سرد دارد قرار داده اند ؟
جواب این است که طول روز که دارای حرارت است را افراد به فعالیت مشغول بوده اند و این اشتغال در روز حرارت را به اوج خود رسانده برای همین خواب در اول شب بدن را به حالت اعتدال بر می گرداند ولی زیاده روی در آن از جانب سردی غلبه خواهد کرد.

شب بیداری

حال باید ببینیم که با این اوصاف چه کسی اجازه داده شده که شب را بیدار بماند تا به صبح . جوابش را باید در یک حکم کلی داد و آن این که اگر کاری که ضرورت آن به حدی باشد که بتوان ضرر شب بیدار ماندن را به جان خرید این اجازه به او داده خواهد شد که طول شب را بیدار بماند و به آن امر ضروری خود بپردازد .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا سَهَرَ إِلَّا فِي ثَلَاثٍ مُتَهَجِّدٍ بِالْقُرْآنِ وَ فِي طَلَبِ الْعِلْمِ أَوْ عَرُوسٍ تُهْدَى إِلَى زَوْجِهَا
نبی مکرم اسلام می فرمایند : بیدار ماندن در شب جایز نیست مگر برای سه دسته ( این یعنی موجب ضرر خواهد شد برای کسی که شب را کامل بیدار بماند ) اول کسی که می خواهد تلاش و کوشش در امور قرآنی کند دوم کسی که در راستای طلب علم کوشش می کند و عروسی که خودش را هدیه کند به همسرش .
در غیر این سه دسته همه افراد باید اول شب را اختصاص به خواب دهند و پایان شب را بیدار باشند که بهتر این است که به تهجد و نماز شب بپردازند .
عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: لَا سَهَرَ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ إِلَّا لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ مُصَلٍّ أَوْ مُسَافِر.
از نبی مکرم اسلام صلوات الله و سلامه علیه آمده که می فرمایند: بیدار ماندن بعد از عشا ( یک ساعت بعد از مغرب ) جایر نیست مگر برای کسی که می خواهد به نماز بپردازد و کسی که مسافر می باشد .

چگونه شب را بیدار بمانیم

حال کسی که می خواهد برای یکی از این امور شب را بیدار بماند مثل کسی که مسافر است یا در طلب علم کوشش می کند باید یک سری نکات را رعایت کند تا هم موجب ضرر کمتری شود و هم راحت تر بتواند شب را کامل بیدار بماند.
اولیل نکته این است که فرد سعی کند رطوبت بدن خود را کم کند یعنی کسی که زیاد مایعات مصرف می کند مطمئناْ خواب بیشتری هم خواهد داشت و نمی تواند زیاد بیدار بماند.
حضرت صادق علیه السلام می فرمایند : خواب زیاد از آب زیاد است و آب زیاد از غذای زیاد .
دوم اینکه سرمه کشیدن در شب به بیدار ماندن انسان بسیار کمک میکند چون رطوبت را از چشم دفع خواهد کرد .
سوم اینکه برای دفع رطوبت مغز و سر کشدن و انفیه کردن پودر دارچین اثر بسیار خوبی خواهد داشت .
وَ إِذَا أَتَى عَلَيْهِ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ، يَنْفَعُ بِإِذْنِ اللَّهِ مِنَ السُّدَدِ وَ كَثْرَةِ النَّوْمِ وَ الْهَذْيَانِ فِي الْمَنَامِ وَ الْوَجَعِ وَ الْفَزَعِ يُؤْخَذُ بِدُهْنِ بِزْرِ الْفُجْلِ عَلَى الرِّيقِ وَ عِنْدَ مَنَامِهِ قَدْرَ الْعَدَسَةِ.
زیان و سود خواب از جهت کیفیت و زمان آن
خواب پس از خوراك هنگامى است كه خوراك از دهانه‏ى شكمبه پايين رفته باشد و آن زمانى است كه شخص احساس نمايد، از بعد خوردن خوراك نفخ و بادكردگى كمتر ایجاد شود و معده او سبك‏تر شده و به پايين رفته است. چنانچه در پايين رفتن خوراك ترسی باشد، كمك گرفتن از پياده‏روى آهسته در راستاى پايين رفتن خوراك، بى‏زيان است. بهتر است از تقلا كردن بسيار و پهلوبه‏پهلو شدن، دورى كند، چون گوارش را كند ساخته و نفخ و آواى شكم را برمى‏انگيزاند. بايد از بالش بلند استفاده كرد به ويژه اگر خوراك از دهانه‏ى شكمبه پايين نرفته باشد. از سودمندى‏هاى خواب پديد آمدن راحتى و هوشيارى و اشتهاآورى است كه آن، فكر و انديشه‏ى كند شده را بارور مى‏كند و سستى را فرومى‏نشاند، گوارش را نيكو و تن را شاداب مى‏نمايد. زياده‏روى در خواب به ويژه كسانى كه فربه و گوشت‏آلود هستند تن را شل و سست مى‏كند و بلغم را مى‏افزايد و آن را سرد مى‏نمايد. بيدارى بسيار، حرارت تن را برمى‏انگيزاند و لطافت پوست را تباه و تن را خشك مى‏كند و به ويژه در تن لاغر بيمارى‏ها را افزايش مى‏دهد. بهتر است كسى خود را بر بيدار ماندن وادار نكند، زيرا سست و كندكننده است و نيز در صورتى كه حواس او بيدار و حركات او نيرومند، و كارساز است، خود را وادار به خوابيدن ننمايد.

مکان مناسب خواب

برای خواب باید به مکانی که انسان می خواهد در آن بخوابد توجه کند که دارای خصوصیاتی باشد که از مضرات آن در امان باشد مثلاْ اینکه فرد بهتر است تا جایی که امکان دارد روی زمین بخوابد و حتی امکان از زمین ارتفاع نداشته باشد و یا در مکانی باشد که حائل یا حصاری نداشت باشد البته این بیشتر منظور به حفظ جان فرد می باشد ولی لحنی که روایت آن آمده بیشتر حفظ شدن از جانب مضرات شیطان می باشد چون در روایت آمده :
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ يُبَاتَ عَلَى سَطْحٍ غَيْرِ مُحَجَّرٍ .
امام صادق علیه السلام می فرمایند : نهی کرد رسول خدا که کسی بیتوته کند و بخوابد بر سطحی که دیوار نداشته باشد .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ كَرِهَ أَنْ يَبِيتَ الرَّجُلُ عَلَى سَطْحٍ لَيْسَتْ عَلَيْهِ حَجْرَةٌ وَ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ فِي ذَلِكَ سَوَاءٌ .
از امام صادق علیه السلام کراهت داشتند از بیتوته برای مردی که در سطحی بدون دیوار بخوابد که مرد و زن در این حکم مساوی می باشند .
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ بَاتَ عَلَى سَطْحٍ غَيْرِ مُحَجَّرٍ فَأَصَابَهُ شَيْ‏ءٌ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ .
و فرمود: هر كس بر بامى كه حائل ندارد بخوابد خونبها ندارد و كسى ضامن خون او نيست،
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي السَّطْحِ يُبَاتُ عَلَيْهِ غَيْرَ مُحَجَّرٍ فَقَالَ يُجْزِيهِ أَنْ يَكُونَ مِقْدَارُ ارْتِفَاعِ الْحَائِطِ ذِرَاعَيْنِ .
از ابو عبد اللّه صادق (ع) پرسيدند: اگر تراس خواب بدون ديوار باشد چه صورت دارد؟ ابو عبد اللّه گفت: اگر ديوار اطراف تراس به اندازه يك متر برسد كفايت مى‏كند.
از ابو عبد اللّه صادق (ع) پرسيدم: در پشت‏بامى كه ديوار ندارد مى‏توان خوابيد؟ ابو عبد اللّه گفت: جدم رسول خدا- كه صلوات خدا بر او نازل باد- از خوابيدن در پشت‏بام بى‏ديوار نهى فرمود. من گفتم: اگر از سه جانب ديوار و حفاظ داشته باشد كافى است؟ ابو عبد اللّه گفت: نه، بايد از چهار طرف به صورت حصار باشد. من گفتم: ارتفاع ديوار تا چه حد كافى است؟
ابو عبد اللّه گفت: كمترين حد ارتفاع سه وجب (80 سانت) خواهد بود.
پيغمبر (ص) روى حصير برهنه مى‏خوابيد بطورى كه چيزى غير از آن زير او نبود، و چون مى‏خواست بخوابد مسواك مى‏كرد، و بعد به بستر مى‏رفت، و پس از جاى گرفتن در بستر بدست راست مى‏خوابيد، و دست راست را زير گونه راست مى‏نهاد و بعد مى‏گفت: «خدايا مرا در آن روز كه بندگانت را بر مى‏انگيزى از عذابت نگهدار».
به دلیل سرد و مرطوب بودن خواب به هیچ وجه نباید مکان خواب سرد و مرطوب باشد حتی الامکان باید پوششی مثل پتو یا شمد هم روی انسان باشد تا حرارتی برای بدن ایجاد کند و دچار غلبه سردی و تری در بدن نشود و این نکته در مناطق سرد و مرطوب مثل شمال کشور بیشتر صادق می باشد .
مکان خواب باید ساکت و به دور از صدا باشد صدا های ناگهانی در خواب ایجاد استرس و سودای بیش از حد می کند و آرامش خواب را بهم می ریزد و اهداف طبی خواب درست صورت نمی گیرد و موجب بیماری های عصبی و در بعض از مواقع تشنج اینجاد خواهد کرد.
به همین دلیل بالا برای سکوت در زمان خواب تاریکی مطلق برای سلامت چشم هم در زمان خواب بسیار مهم است چون چشم در زمانی که بسته است اگر نوری روشن باشد تلاش برای دیدن آن نور می کند و همین امر باعث شده تا چشم استراحت کافی نداشته باشد و در طولانی مدت باعث ضعف در بینایی خواهد شد.
علاوه بر این اهل ارض در تمام زمین سکونت دارند و آنها برای آرامش بیشتر به تاریکی مطلق در شب نیاز دارند و زمانی که نوری در شب روشن باشد و آنها مورد اذیت و آزار قرار بگیرند گاهی برای انسان مشکلاتی ایجاد خواهند کرد.
مکان خواب نباید زیاد سرد و زیاد گرم باشد و بهتر است از اعتدال برخوردار باشد تا خواب بهتری صورت گیرد.

خواب آلودگی بعد از خواب

خمیازه کشیدن و خواب آلودگی بعد از خواب و زمانی که از خواب بیدار می شویم نشان از رطوبت زیاد در بدن است که با خواب باعث ازدیاد آن می شود البته خوردن آب قبل از خواب آن را تشدید می کند .
البته در روایات خیمازه و نعاس که منظور همان چرت زدن و خواب آلودگی است را از جانب شیطان می دانند و این امر به احتمال زیاد از این منظور است که شیطان از جنس آتش است و بدنی که ازدیاد رطوبت دارد برای سرد کردن آتش مناسب است و شیطان راحت تر به آن نزدیک می شود .
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لِإِبْلِيسَ كُحْلًا وَ لَعُوقاً وَ سَعُوطاً فَكُحْلُهُ النُّعَاسُ وَ لَعُوقُهُ الْكَذِبُ وَ سَعُوطُهُ الْكِبْرُ .
ابن فضال در يك حديث از امام باقر عليه السّلام روايت مى‏كند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: دروغ، تكبر و چرت زدن از عواملى است كه شيطان آدمى را بوسيله آنها گمراه مى‏كند.
کسی که عادت به خواب می کند و زیاد بخوابد باعث این می شود که فرد سردی و رطوبت غلبه کند و همین امر در خواب آلود بودن آن تاثیر دارد و همیشه معتاد به خواب است و هیچ وقت کمبود خوابش جبران نمی شود .
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع السُّكْرُ أَرْبَعُ سُكْرَاتٍ سُكْرُ الشَّرَابِ وَ سُكْرُ الْمَالِ وَ سُكْرُ النَّوْمِ وَ سُكْرُ الْمُلْكِ .
على عليه السّلام فرمودند: مستى چهار نوع ميباشد مستى شراب، مستى مال، مستى خواب و مستى حكومت‏.
کسی که مستی خواب را چشیده باشد همانند کسی میشود که ترک آن برایش محال باشد و همیشه به دنبال فرصتی برای خواب می باشد تا به مستی خودش برسد.
بهترین خواب را صفرای طبیعی دارد که از آن لذّت می برد و این مستی در آنها بیشتر ایجاد می شود و ترکش هم برای آنها مشکل تر است .

دلیل خواب های آشفته

خوابهاى آشفته و ترسناك: اين خوابها دو نوع‏اند بعضى از اين خوابها در هنگام بيمارى و شدت تب اتفاق مى‏افتند و بعضى ديگر خوابهاى شيطانى‏اند در اين روياها شياطين با روح افراد تماس حاصل كرده و به طريقى انسان را مى‏ترسانند يا آزار مى‏دهند مثلا شياطين در عالم خواب به فرد مى‏گويند كه براى مردن آماده باش چيزى ديگر از عمر تو باقى نمانده است و امثالهم …
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا رَأَى الرَّجُلُ مَا يَكْرَهُ فِي مَنَامِهِ فَلْيَتَحَوَّلْ عَنْ شِقِّهِ الَّذِي كَانَ عَلَيْهِ نَائِماً وَ لْيَقُلْ) إِنَّمَا النَّجْوى‏ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضارِّهِمْ شَيْئاً إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ( ثُمَّ لْيَقُلْ عُذْتُ بِمَا عَاذَتْ بِهِ مَلَائِكَةُ اللَّهِ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِيَاؤُهُ الْمُرْسَلُونَ وَ عِبَادُهُ الصَّالِحُونَ مِنْ شَرِّ مَا رَأَيْتُ وَ مِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ.
امام ششم (ع) فرمود: چون كسى خواب بد مى‏بيند از آن پهلو كه خوابيده بگردد و بگويد: إِنَّمَا النَّجْوى‏ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضارِّهِمْ شَيْئاً إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ” و آنگه گويد پناهم بدان چه فرشته‏هاى مقرب خدا بدان پناهند و پيغمبران مرسلش و بنده‏هاى خوبش از شر آنچه ديدم و از شر شيطان رجيم.

بی خوابی

بی خوابی بیشتر مربوط به مشغول بودن ذهن و فکر انسان می باشد که در همین امر روایتی آمده است از ابن الكوّاء از على (ع) پرسيد: يا امير المؤمنين سخت‏ترين آفريدگان خداوند چيست؟ على (ع) فرمودند: ده چيز است: كوههاى بلند و استوار و بعد از آن آهن كه از كوه سخت تر است و با آن کوه را می کنند و بعد از آن آتش كه آهن را ذوب می کند و آب كه آتش را خاموش می كند و ابرهايى كه ميان آسمانها و زمين به فرمان خداوند حامل آب هستند و باد كه ابرها را به حركت در مى‏آورد و انسان كه بر باد غلبه مى‏يابد و خود را با دستهاى خود از آن حفظ مى‏كند و جلو باد می ایستد و در باد راه می رود از انسان سخت تر مستى است كه بر انسان چيره مى‏شود و خواب از مستی سخت تر است كه بر آن چيره مى‏شود و از خواب سخت تر اندوه است كه خواب را از چشم انسان می گیرد پس سخت‏ترين آفريدگان پروردگار تو اندوه و غم است.
حال اگر فرد از چیز های آرامش بخش مثل : سرکه , مویز , کدو , بادرنجبویه , سویق عدس , گل سرخ ( محمدی ) , گل گاوزبان , بابونه , سنبل الطیب , استشمام گلاب و … استفاده کند خواب راحت تری خواهد داشت .
خوردن شام در زمانی که نزدیک به خواب است باعث بهتر خوابیدن برای افراد میان سال می شود البته اگر از معده خوبی برخوردار باشند که دچار ضعف هضم نشود ولی اگر معده غذا را هضم نکند برعکس عمل کرده و فرد نمی تواند به راحتی بخوابد.
مفضل بن عمر كه شبى نزد امام ششم عليه السّلام رفتم و او شام ميخورد و فرمودند: اى مفضّل نزديك شو و بخور، گفتم: شام خوردم، فرمود: بيا و بخور كه خوبست براى کسی که عمری از او گذشته است و به سن میان سالی رسیده است شب نگذراند مگر اینکه در شکمش غذای تازه باشد، و نزديك رفتم و خوردم.
هماهنگ نبودن جسم و مغز انسان بی خوابی می آورد .
اگر جسم خسته نباشد و مغز خسته باشد مثل افرادی که زیاد مطالعه کرده ولی حرکت جسمی ندارند یا به عکس افرادی که بدن خسته دارند ولی از مغز خود کاری نکشیده باشند مثل فردی که کار گری می کند ولی کار ذهنی نمی کند باعث بی خوابی در شب می شود که با مطالعه چند صفحه کتاب قبل از خواب به راحتی می تواند بخوابد .

خواب آور ها

اموری که رطوبت را در بدن زیاد کرده و باعث ازدیاد مایعات در بدن می شود طبیعتاً خواب را زیاد خواهد می کند مثل :
کدو که حاوی حدود ۸۸ تا ۹۷ درصد آب است یا خیار که مقدار آب آن : ۹۶.۷ درصد می باشد و کاهو مقدار آب آن : ۹۵.۶ درصد , کرفس : ۹۵.۴ درصد, تربچه: ۹۵.۳ درصد , گوجه فرنگی: ۹۴.۵ درصد , فلفل سبز: ۹۳.۹ درصد , گل کلم : ۹۲.۱ درصد , هندوانه : ۹۱.۵ درصد , اسفناج : ۹۱.۴ درصد , توت فرنگی : ۹۱.۰ درصد , بروکلی : ۹۰.۷ درصد , گریپ فروت : ۹۰.۵ درصد , هویج : ۹۰.۴ درصد , طالبی : ۹۰.۲ درصد می باشد .

اموری که خواب را کم می کند

کسانی که می خواهند شب بیداری داشته باشند باید از مواد غذایی استفاده کننده که رطوبت را در بدن کم کرده و باعث خشک شدن مایعات اضافی بدن گردد. مثل : خرمای خشک , عسل , سیاهدانه , زنجبیل , دارچین خوراکی یا یه صورت انفیه داخل بینی کشیده شود , اسفند به صورت خوراکی یا دود کردن و استشمام دود آن از همین جهت راننده ها زمانی که خواب بر آن ها غلبه می کند سیگار می کشند و خواب آنها کم می شود چون رطوبت را توسط دودی که به داخل ریه می کشند خشک می کنند و برای مدت کوتاهی خواب از سر آنها خواهد رفت البته می توانند به صورت طبیعی و بدون ضرر از دود اسفند یا پشکل ماچه الاق استفاده کنند که ضرری هم به بدن خود وارد نکنند و اعتیاد آور هم نباشد .
قهوه هم همین کار را می کند که برای جایگزین که ضرر نداشته باشد می توانند از قهوه هسته خرما استفاده کنند که هم خواب را کم کرده و هم بسیار برای کلیه و سنگ کلیه مفید می باشد و حتی التهاب های اضافی بدن را هم کم خواهد کرد.

آداب خواب

پس وقتى كه اراده خواب كردى اول بپهلوى راست دراز بكش آنگاه بطرف چپ برگرد همچنين هنگام برخاستن از طرف راست برخيز چنان كه براى خواب ابتداى بآن كردى.
خود را عادت بده كه مقدار دو ساعت از شب را بيدار بنشينى و پيش از خوابيدن براى قضاى حاجت به بيت الخلاء بروى ولى مراقب باش كه بيش از مدتى كه معمولا مورد احتياج است در بيت التخليه درنگ نكنى زيرا زياد ماندن در آنجا مورث داء الفيل ميگردد.
امیر المومنین علیه السلام به جناب امام حسن- عليه السلام- فرمودند تو را تعليم مى‏كنم به چهار خصلت كه هرگاه آن‏ها را مواظبت كنى، محتاج به طبّ هيچ طبيبى نخواهى شد: اوّل تا گرسنه نشوى غذا مخور، دوم مايل به غذا باشى دست از غذا بردار، سيم لقمه را كوچك بردار و خوب بجوى، چهارم وقت خواب خود را بر خلأ عرض نما كه اگر فضول باشد رفع شود و نباشد در محل و بخارات رديه از آن متصاعد شود و احلام رديه و خيالات فاسده و امراض مزمنه از آن بخارات رديه متصاعده منبعث مى‏شود.

خواب تنهایی

رسول الله صلی الله علیه و آله قال يَا عَلِيُّ ثَلَاثَةٌ يُتَخَوَّفُ مِنْهُنَّ الْجُنُونُ التَّغَوُّطُ بَيْنَ الْقُبُورِ وَ الْمَشْيُ فِي خُفٍّ وَاحِدٍ وَ الرَّجُلُ يَنَامُ وَحْدَهُ.
نبی مکرم اسلام صلوات الله و سلامه علیه و آله به امیر المومنین علیه السلام می فرمایند: سه تن احتمال جنون در باره آنان ميرود: كسى كه در قبرستان قضاء حاجت كند، و با يك لنگه كفش راه برود، و تنها بخواب رود.

با دست چرب خوابیدن ممنوع

اغْسِلُوا صِبْيَانَكُمْ مِنَ الْغَمَرِ فَإِنَّ الشَّيَاطِينَ تَشَمُّ الْغَمَرَ فَيَفْزَعُ الصَّبِيُّ فِي رُقَادِهِ وَ يَتَأَذَّى بِهِ الْكَاتِبَانِ.
كودكان خود را از چربى غذائى كه خورده‏اند بشوئيد و پاكيزه كنيد كه شيطان‏ها چربى مانده از غذا را مى‏بويند و كودك در حال خواب ميترسد و دو فرشته نويسندگان اعمال از آن در آزارند.
براى خوابيدن پيش از آنكه به بستر بروى وضو بگير، زيرا كسى كه با وضو بخوابد بستر او همانند مسجد او خواهد بود. اگر متوجه شدى كه وضو ندارى لا اقل در همان بستر تيمم نما.
وقتى كه به بستر فرمى‏آيى اين دعا را بخوان:
«أعوذ بعزّة اللَّه، و اعوذ بقدرة اللَّه، و اعوذ بجمال اللَّه، و اعوذ بسلطان اللَّه، و اعوذ بجبروت اللَّه، و اعوذ بملكوت اللَّه، و اعوذ بدفع اللَّه، و اعوذ بجمع اللَّه، و اعوذ بملك اللَّه، و اعوذ برحمة اللَّه، و اعوذ برسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله، من شرّ ما خلق و ذرأ و برأ، و من شرّ الهامّة و اللامّة، و من شرّ فسقة الجنّ و الانس، و من شرّ فسقة العرب و العجم، و من شرّ كلّ دابّة في اللّيل و النّهار ربّي آخذ بناصيتها، إنّ ربّي على صراط مستقيم».
«به نيروى خدا پناه مى‏برم، به قدرت خدا پناه مى‏برم، به جمال خدا پناه مى‏برم، به فرمانروايى خدا پناه مى‏برم، به جبروت خدا پناه مى‏برم، به ملكوت خدا پناه مى‏برم، به دافعه خدا پناه مى‏برم، به جاذبه خدا پناه مى‏برم، به حكومت خدا پناه مى‏برم، به رحمت خدا پناه مى‏برم. به رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله پناه مى‏برم از شر آنچه خداوند آفريده و رويانده است. و از شرّ حشرات گزنده و آنچه مايه ملامت است، و از شرّ جن و انس و عرب و عجمى كه نافرمانى خدا كنند، و از شرّ هر جنبنده‏اى در شب و روز كه پروردگار افسار آن را دارد، همانا پروردگار من بر صراط مستقيم است».
سپس بر دست راست خوابيده و بگو:
«بسم اللَّه و باللَّه و في سبيل اللَّه و على ملّة رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله، اللّهمّ إنّي‏ اسلمت نفسي اليك و وجّهت وجهي اليك و فوّضت امري اليك و ألجأت ظهري اليك توكّلت عليك رهبة منك و رغبة إليك، لا ملجأ و لا منجى منك إلّا إليك، آمنت بكلّ كتاب أنزلته و بكلّ رسول أرسلته».
«با نام خدا و به كمك خداوند، و در راه خداوند و طبق آيين رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله. خداوندا، من جان خودم را به تو تسليم مى‏كنم و صورت خود را متوجه تو مى‏نمايم و كار خود را به تو واگذار مى‏كنم، و تو را تكيه‏گاه خود قرار دادم با بيم و اميد توكل بر تو دارم، پناهگاهى و راه فرارى از تو نيست جز بسوى تو، به هر كتابى كه تو فرود فرستاده‏اى و هر پيامبرى كه فرستاده‏اى ايمان آوردم».
سپس تسبيح فاطمه زهرا سلام اللَّه عليها را بگوى و سوره‏هاى «حمد»، «فلق»، «ناس»، قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ، قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ و آية الكرسى را بخوان. و نيز آيه شهد اللَّه را بخوان يعنى آيه شريفه:
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ.
«خداوند گواهى مى‏دهد كه خدايى جز او نيست و فرشتگان و عالمان نيز اين شهادت را مى‏دهند او قيام به قسط نموده خدايى جز او نيست كه توانا و فرزانه است».
و نيز آيه سخره را بخوان يعنى آيات:
إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ «پروردگارتان خدايى است كه آسمانها و زمين را در شش روز آفريد سپس به عرش پرداخت، روز را به شب مى‏پوشاند كه با شتاب بدنبال آن مى‏رود، و خورشيد و ماه و ستارگان تحت فرمان اويند، بدانيد كه آفرينش و فرمان از اوست، بزرگ است خداوند پروردگار جهانيان. پروردگار خويش را بازارى و پنهانى بخوانيد، او متجاوزان را دوست ندارد. در زمين پس از اصلاح آن‏ فساد مكنيد، و خدا را با بيم و اميد بخوانيد كه رحمت خداوند به نيكوكاران نزديك است».
سپس اين دعا را بخوان:
«لا إله إلّا اللَّه وحده لا شريك له، له الملك و له الحمد، يحيي و يميت، [و يميت و يحيي‏] و هو حيّ لا يموت، بيده الخير، و هو على كلّ شي‏ء قدير».
«خدايى جز او نيست كه تنهاست و شريكى نداشته، فرمانروايى و ستايش مخصوص اوست، زندگى و مرگ و مرگ و زندگى بدست اوست، و او زنده‏اى است كه مرگ ندارد، همه خوبيها بدست اوست و او بر هر چيزى تواناست».
پس از آن اين دعا را بخوان:
«الحمد للَّه الّذي علا فقهر، و الحمد للَّه الّذي بطن فخبر، و الحمد للَّه الّذي ملك فقدر، و الحمد للَّه الّذي يحيي الموتى و يميت الأحياء و هو على كلّ شي‏ء قدير».
«ستايش مخصوص خداوندى است كه برتر است و غلبه نموده است و ستايش خداوندى را كه پنهان است و آگاه مى‏باشد. و ستايش خداوندى را كه مالك است و تواناست.
و ستايش خداوندى را كه مردگان را زنده و زندگان را مى‏ميراند و او بر هر چيزى تواناست».
هر گاه ترس از احتلام داشتى وقتى كه در بستر هستى بگو:
«اللّهمّ إنّي أعوذ بك من الاحتلام و من سوء الأحلام و من أن يتلاعب بي الشّيطان في اليقظة و المنام».
«خداوندا، از احتلام و از خوابهاى بد و از اينكه شيطان در خواب يا بيدارى با من بازى كند به تو پناه مى‏برم».
و هر گاه از عقرب يا هر حشره گزنده‏اى ترس داشتى اين دعا را بخوان:
«أعوذ بكلمات اللَّه التّامّات الّتي لا يجاوزهنّ برّ و لا فاجر من شرّ ما خلق و ذرأ و برأ، و من شرّ السّامة و الهامّة و اللامّة و العامّة، و من شرّ طوارق الليل و النّهار و من شرّ العرب و العجم، و من شرّ فسقة الجنّ و الانس، و من شرّ الشّيطان و شركه و من شرّ كلّ ذي شرّ، و من شرّ كلّ دابّة هو آخذ بناصيتها إنّ ربّي على صراط مستقيم».
«به كلمات كامل خداوند كه هيچ نيك و بدى از آنها نمى‏تواند تعدّى كند پناه مى‏برم از شرّ آنچه آفريده و رويانده است، و از شرّ هر جنبنده سمّ‏دار و هر حشره گزنده و آنچه مايه ملامت است و هر چشم زخمى و از شرّ آنچه در شب و روز پديد مى‏آيد و از شرّ عرب و عجم و نافرمانان از جن و انس و از شرّ شيطان و شركاى او، و از شرّ هر موجودى كه آزار دارد و از شرّ هر جنبنده‏اى كه افسار او بدست خدا است همانا پروردگار من بر صراط مستقيم است».
و در روايت ديگرى آمده است كه مى‏گويى:
«أعيذ نفسي و ذرّيتي و أهل بيتي و مالي بكلمات اللَّه التّامّات من كلّ شيطان و هامّة و من كلّ عين لامّة».
«پناه مى‏دهم جان خود و فرزندان و خانواده و ثروت خودم را به كلمات كامل خداوند در برابر هر شيطان و هر حشره گزنده‏اى و از هر چشم زخمى».
و نيز براى پناه بردن از عقرب مى‏گويى:
سَلامٌ عَلى‏ نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ إِنَّا كَذلِكَ‏ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ.
«در همه جهانيان درود بر نوح باد، ما چنين نيكوكاران را پاداش دهيم، او از بندگان مؤمن ما بود».
و باز اين آيات شريفه را بخوان:
وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً يَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِيَ لَهُ قَوْلًا يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْماً وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً.
«و صداها از ترس رحمان آرام شود و جز صداى پايى نشنوى، در آن روز شفاعت سودى ندارد، مگر از آن كس كه خداى رحمان اجازه‏اش دهد و گفتار او را بپسندد. او از آنچه پيش رويشان است و آنچه پشت سرشان است آگاه است ولى علم آنان به او احاطه ندارد.
و چهره‏ها خاضع در برابر خداوند زنده پايدار باشد، و هر كس ستمى بر دوش دارد نوميد گردد».
اسحاق بن عمار گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم من از عقرب مى‏ترسم، فرمود: «به ستارگان بنات النعش نگاه كن، سه ستاره‏اند كه‏ ستاره ميانه آنها يك ستاره كوچكى نزديك آن است عرب به آن «سها» مى‏گويد، و ما آن را «أسلم» مى‏ناميم، هر شب با دقت به آن بنگر و سه مرتبه اين دعا را بخوان:
«اللّهمّ ربّ أسلم صلّ على محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم و سلّمنا».
«اى خدايى كه پروردگار ستاره اسلم هستى بر پيامبر و خاندان او درود فرست و فرج آنان را تعجيل فرما، و ما را سالم نگه دار».
اسحاق بن عمار گويد: من اين دستور را مدتى است كه هرگز ترك ننمودم مگر يك شب، و آن شب نيز عقرب مرا نيش زد.
و هر گاه ترس از اذيت كك داشتى بگو:
«أيّها الأسود الوثاب الّذي لا يبالي غلقا و لا بابا عزمت عليكم بأمّ الكتاب ألّا تؤذيني و أهلي و أصحابي إلى أن يذهب الليل و يجي‏ء الصّبح بما جاء».
«اى كك‏هاى سياه جهنده كه هيچ درب و قفلى مانع از آنان نيست، به بركت قرآن كريم از شما مى‏خواهم كه مرا و خاندان و دوستان مرا تا پايان اين شب و طلوع صبح اذيت نكنيد».
و هر گاه ترس خراب شدن خانه را داشتى بگو:
إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ كانَ حَلِيماً غَفُوراً، يا من يمسك السّماء أن تقع على الأرض إلّا بإذنه أمسك عنّا السّوء».
«خدا آسمانها و زمين را از لغزش باز مى‏دارد، و اگر بلغزند هيچ كس جز او نتواند آنها را نگه دارد، او بردبار و آمرزنده است.
اى كه آسمانها را از سقوط بر زمين نگه مى‏دارى بديها را از ما دور نما».
هر گاه ترس از خطر دزد داشتى هنگام خوابيدن اين دو آيه شريفه را بخوان:
قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَيًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً.
«بگو: اللَّه را بخوانيد و يا رحمان را بخوانيد، هر كدام را كه بخوانيد براى اوست نامهاى نيكو، و نماز خودت را نه بسيار بلند و نه آهسته بخوان و ميان آن دو راهى را جستجو كن. و بگو سپاس و ستايش خدايى راست كه فرزندى نگرفته و در فرمانروايى بر او شريكى نيست و او ناتوان نيست كه نياز به ياور داشته باشد و او را به بزرگى بزرگوارانه بستاى».
هر گاه ترس بى‏خوابى داشتى موقع خوابيدن در بستر بگو:
«سبحان اللَّه ذي الشّأن دائم السّلطان عظيم البرهان كلّ يوم هو في شأن».
«پاك و منزّه است خداوندى كه همه كارها از اوست، قدرتش دائمى و استدلالش فراگير است، او كه هر لحظه در كارى است».
سپس اين دعا را بخوان:
«يا مشبع البطون الجائعة و يا كاسي الجنوب العارية و يا مسكّن العروق الضّاربة و يا منوّم العيون السّاهرة سكّن عروقي الضّاربة و ائذن لعيني نوما عاجلا».
«اى خدايى كه سيركننده شكمهاى گرسنه، و اى پوشاننده برهنگان، و اى آرامش بخش رگهاى جنبنده، و اى خواب برنده چشمهاى‏ بيدار، بدن مضطرب من را آرامش بخش و به زودى اجازه به خواب رفتن به چشم من عنايت بفرما».
براى طلب روزى هنگام خوابيدن بگو:
«اللّهمّ أنت الأوّل فلا شي‏ء قبلك و أنت الآخر فلا شي‏ء بعدك و أنت الظّاهر فلا شي‏ء فوقك و أنت الباطن فلا شي‏ء دونك و أنت العزيز الحكيم اللّهمّ ربّ السّموات السّبع و ربّ الأرضين السّبع و ربّ التوراة و الإنجيل و الزّبور و القرآن الحكيم أعوذ بك من شرّ كلّ دابّة أنت آخذ بناصيتها إنّك على صراط مستقيم».
«خداوندا تو سرآغاز بوده پس چيزى قبل از تو نيست، و پايان نيز تو بوده و چيزى پس از تو نيست، و تنها تو ظاهر بوده و چيزى بر تو نيست، و باطن نيز توئى و چيزى جز تو پنهان نيست. تنها تو پيروز و دانا هستى، اى خدائى كه پروردگار آسمانهاى هفتگانه و زمين‏هاى هفتگانه و پروردگار تورات و انجيل و زبور و قرآن استوار هستى از شرّ هر جنبنده‏اى كه اختيار آن بدست توست به تو پناه مى‏برم، همانا تو بر راه راست هستى».

هر گاه خواستى چيزى را در خواب ببينى اين دعا را بخوان:

«اللّهمّ أنت الحيّ الّذي لا يوصف و الإيمان يعرف منه منك بدت الأشياء، و إليك تعود، فما اقبل منها كنت ملجأه و منجاه و ما أدبر منها لم يكن له ملجأ و لا منجا منك إلّا إليك فأسألك بلا إله إلّا أنت، و أسئلك ببسم اللَّه الرّحمن الرّحيم و بحقّ حبيبك محمّد صلّى اللَّه عليه و آله سيّد النّبيين أن تصلّي على محمّد و آل محمّد و أن تريني ميّتي في الحال الّتي هو فيها».
«خداوندا تنها زنده‏اى كه قابل توصيف نيست تويى، سوگند وقتى سوگند است كه به نام تو باشد. هر چيزى از تو آغاز شده و به تو برمى‏گردد. هر حادثه‏اى كه پيش مى‏آيد پناهگاه و محل نجات آن تويى، و هر چه بر گردد هيچ پناهگاه و راه نجاتى از تو ندارد مگر آنكه بسوى تو رود، پس تو را به يكتائيت مى‏خوانم و به بسم اللَّه الرحمن الرحيم تو را مى‏خوانم و به حقّ حبيب تو محمد- درود خداوند بر او و خاندانش- كه آقاى پيامبران است تو را مى‏خوانم كه بر محمد و خاندانش‏ درود فرستاده و امشب فلان ميت را با حالتى كه اكنون دارد به من نشان دهى».
هر گاه ترس خواب رفتن و بيدار نشدن براى نماز شب را داشتى هنگام خوابيدن اين آيه شريفه را بخوان:
قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى‏ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً.
«بگو: همانا من آدمى هستم همچون شما كه به من وحى مى‏شود كه خداى شما خداى يگانه است، پس هر كه اميد ديدار پروردگار خويش دارد بايد كار نيك و شايسته كند و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد».
پس از آن اين دعا را بخوان:
«اللّهمّ لا تنسني ذكرك و لا تؤمنّي مكرك و لا تجعلني من الغافلين و انبهني لأحبّ السّاعات إليك أدعوك فيها فتستجيب لي، و أسئلك فتعطيني و استغفرك فتغفر لي إنّه لا يغفر الذّنوب إلّا أنت يا أرحم الرّاحمين».
«خداوندا، يادت را از من فراموش مگردان، و مرا ايمن از مكرت نكن، و مرا جزء غافلان قرار مده، و در ساعتى كه بهترين‏ ساعت‏ها نزد توست مرا بيدار گردان تا تو را در آن ساعت بخوانم و اجابتم كنى، و از تو بخواهم و به من عطا كنى، و استغفار كنم و مرا ببخشى، زيرا گناهان را كسى جز تو نمى‏بخشد اى مهربان‏ترين مهربانان».
مكروه است انسان به تنهايى در يك خانه بخوابد.
خوابيدن بالاى پشت بامى كه ديوار ندارد مكروه است، و در روايتى آمده است: كسى كه اين گونه بخوابد ذمه از او برداشته شده و امنيت ندارد. خوابيدن پس از نماز صبح مكروه است زيرا رزق را از انسان دور نموده و باعث زردى و زشت شدن رنگ چهره شده و هر موجود نامباركى اين زمان مى‏خوابد.
خواب بر چهار قسم است: انبياء عليهم السلام براى دريافت وحى به پشت مى‏خوابند، و مؤمنان بر سمت راست خود مى‏خوابند، و كافران بر سمت چپ- و در روايت ديگرى آمده است كه خواب پادشاهان و فرزندانشان اين گونه است- و خواب شيطان‏ها بر روى مى‏باشد.
و در حديثى آمده است كه: هر كس را ديديد به صورت خود خوابيده او را بيدار كنيد. و در حديث ديگر فرموده: سه چيز باعث خشم خداى بزرگ و بلند مرتبه مى‏گردد: زياد خوابيدن بدون نياز، خنديدن بدون جهت، در حال سيرى‏ غذا خوردن.
شخص عربى نزد پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم آمده و عرض كرد: اى پيامبر خدا من حافظه خوبى داشتم اما اكنون فراموش كار شده‏ام، حضرت فرمود: آيا قبلا خواب قيلوله داشته‏اى؟ عرض كرد: بلى. حضرت فرمود: آيا آن را اكنون ترك نموده‏اى؟ گفت: بلى، حضرت فرمود: به همان برگرد. او نيز به همان روش قبلى خود بازگشت نمود، و حافظه‏اش را بدست آورد.
و در حديثى آمده است: «خواب قيلوله انجام دهيد زيرا خداوند بلند مرتبه شخص روزه‏دار را در خوابش خوردنى و آشاميدنى مى‏دهد»، و حديث ديگرى چنين است: «خواب قيلوله انجام دهيد، زيرا شيطان اين عمل را ندارد».
هر گاه در خواب، خواب ناگوارى ديدى از آن طرفى كه خوابيده حركتى به خود داده و اين آيه شريفه را با اين دعا بخوان:
إِنَّمَا النَّجْوى‏ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضارِّهِمْ شَيْئاً إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ، أعوذ باللَّه و بما عاذت به ملائكة اللَّه المقرّبون و أنبياءه المرسلون و الأئمّة الرّاشدون المهديّون و عباده الصّالحون من شرّ ما رأيت و من شرّ رؤياي أن تضرّني في ديني أو دنياي و من الشّيطان الرّجيم».
«تنها نجواى بد، كار شيطان است، تا كسانى را كه ايمان آورده‏اند اندوهگين كند، در حالى كه هيچ زيانى به آنان نمى‏رساند جز به‏ خواست خداوند، و مؤمنان بايد بر خدا توكل كنند. به خداوند و به آنچه فرشتگان مقرّب الهى و پيامبران و امامان راهنما و هدايت ده و بندگان صالح خداوند به آن پناه برده‏اند من نيز پناه مى‏برم از شرّ آنچه در خواب ديدم و از شرّ خواب خود از اينكه ضررى به دين يا دنياى من بزند، و نيز از شيطان رانده شده به خداوند پناه مى‏برم».
وقتى از خواب بيدار شدى بگو:
«الحمد للَّه الّذي أحياني بعد ما أماتني و إليه النّشور، الحمد للَّه الّذي ردّ عليّ روحي لأحمده و أعبده».
«ستايش خداوندى را كه مرا پس از آنكه ميرانده بود زنده كرد و سرانجام برانگيختن همه بسوى اوست، ستايش خداوندى را كه روح مرا به من بازگرداند تا او را سپاس گويم و عبادتش كنم».
حضرت امام صادق عليه السلام آخر شب كه برمى‏خاست با صداى بلند بطورى كه اهل خانه صداى او را بشنوند مى‏گفت:
«اللّهمّ أعنّي على هول المطّلع و وسّع عليّ المضطجع و ارزقني خير ما قبل الموت‏ و ارزقني خير ما بعد الموت».
«خداوندا مرا بر اضطراب لحظه آغازين ورود به آخرت يارى فرما، و قبر را بر من وسيع گردان، و خوبى پيش از مرگ را روزى من گردان، و خوبى پس از مرگ را نيز روزيم گردان».
و نيز هر گاه آخر شب از خواب برخاستى اين دعا را بخوان:
«الحمد للَّه ربّ العالمين، و صلّى اللَّه على محمّد و آله الطّاهرين و عباده المرسلين، الحمد للَّه الّذي يحيي الموتى و يبعث من في القبور، يا نور النّور يا مدبّر الأمور يا من يلي التّدبير و يمضي المقادير امض مقاديري في يومي هذا إلى السّلامة و العافية».
«سپاس خداوندى را كه پروردگار جهانيان است و درود خداوند بر محمد و خاندان معصوم او و نيز بر بندگان فرستاده شده او باد. سپاس خداوندى را كه مردگان را زنده مى‏نمايد و آنان كه در قبرها هستند نيز برمى‏انگيزد، اى نور نورها و اى تدبيركننده كارها و اى كسى كه تدبير بدست توست و همه اندازه‏گيريها را انجام مى‏دهى، مقدّرات مرا در اين روز به سلامت و عافيت قرار ده».
مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ ع إِلَى أَنْ قَالَ فَقُلْتُ يَا سَيِّدِي رُوِيَ لَنَا عَنْ آبَائِكَ- أَنَّ نَوْمَ الْأَنْبِيَاءِ عَلَى أَقْفِيَتِهِمْ وَ نَوْمَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى أَيْمَانِهِمْ وَ نَوْمَ الْمُنَافِقِينَ عَلَى شَمَائِلِهِمْ وَ نَوْمَ الشَّيَاطِينِ عَلَى وُجُوهِهِمْ فَقَالَ ع كَذَلِكَ هُوَ فَقُلْتُ يَا سَيِّدِي إِنِّي أَجْهَدُ أَنْ أَنَامَ عَلَى يَمِينِي فَمَا يُمْكِنُنِي وَ لَا يَأْخُذُنِي النَّوْمُ عَلَيْهَا فَسَكَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ يَا أَحْمَدُ ادْنُ مِنِّي فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَقَالَ أَدْخِلْ يَدَكَ تَحْتَ ثِيَابِكَ فَأَدْخَلْتُهَا فَأَخْرَجَ يَدَهُ مِنْ تَحْتِ ثِيَابِهِ وَ أَدْخَلَهَا تَحْتَ ثِيَابِي فَمَسَحَ بِيَدِهِ الْيُمْنَى عَلَى جَانِبِي الْأَيْسَرِ وَ بِيَدِهِ الْيُسْرَى عَلَى جَانِبِي الْأَيْمَنِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ أَحْمَدُ فَمَا أَقْدِرُ أَنْ أَنَامَ عَلَى يَسَارِي مُنْذُ فَعَلَ ذَلِكَ بِي ع وَ مَا يَأْخُذُنِي نَوْمٌ عَلَيْهَا أَصْلًا.
دعوات راوندى: بروايت ابن بابويه از احمد بن اسحاق وكيل قمى (رضي الله عنه) گفت نزد امام يازدهم رفتم و گفتم قربانت من در اندوهم از آنچه بمن ميرسد و ميخواستم آن را از پدرت بپرسم و موفق نشدم فرمود: چه باشد؟ گفتم: اى آقايم از پدرانت (ع) بما روايت رسيده كه خواب پيمبران بر پشت خوابيدنست و خواب مؤمنان بر پهلوى راست و خواب منافقان بر پهلوى چپ و خواب شياطين بر رو فرمود: چنين است، گفتم: اى آقايم من ميكوشم بر پهلوى راستم بخوابم و نميشود و خوابم نمى‏برد، ساعتى خاموش ماند و آنگاه فرمود: اى احمد نزديك من بيا، و نزديكش شدم، فرمود: اى احمد دستت را زير جامه‏ات ببر و بردم، و آن حضرت دستش را از زير جامه خود بدر آورد و زير جامه‏ام برد و دست راستش را بر پهلوى چپم كشيد و دست چپش را بر پهلوى راستم تا سه بار، احمد گفت از آن روز ديگر بر پهلوى چپ نميتوانم بخوابم.
قَالَ وَ قَالَ ع ثَلَاثٌ فِيهِنَّ الْمَقْتُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نَوْمٌ مِنْ غَيْرِ سَهَرٍ وَ ضَحِكٌ مِنْ غَيْرِ عَجَبٍ وَ أَكْلٌ عَلَى الشِّبَعِ.
امام صادق عليه السّلام فرمود: سه چيز است كه دشمنى خداوند عز و جل در آنها است. خواب تمام شب و خنده بدون جهت و خوردن در حال سيرى.
العدة، عدة الداعي عَنْ عَلِيٍّ ع إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمُ النَّوْمَ فَلْيَضَعْ يَدَهُ الْيُمْنَى تَحْتَ خَدِّهِ الْأَيْمَنِ وَ لْيَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَضَعْتُ جَنْبِي لِلَّهِ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ وَ دِينِ مُحَمَّدٍ ص وَ وَلَايَةِ مَنِ افْتَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَهُ مَا شَاءَ اللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ فَمَنْ قَالَ ذَلِكَ عِنْدَ مَنَامِهِ حَفِظَهُ اللَّهُ تَعَالَى مِنَ اللِّصِّ الْمُغِيرِ وَ الْهَدْمِ وَ تَسْتَغْفِرُ لَهُ الْمَلَائِكَةُ .
هر كدام شما خواهد كه بخوابد دست راستش را زير گونه راستش نهد و بگويد بسم اللَّه‏ وضعت جنبى للَّه على ملة ابراهيم و دين محمد (ص) و ولاية من افترض اللَّه طاعته ما شاء اللَّه كان و ما لم يشاء لم يكن هر كه هنگام خواب اين ذكر را بگويد از دزد غارتگر و زير آوار رفتن محفوظ ماند و فرشتگان برايش استغفار كنند،
هر كه هنگام خواب چون در بستر خوابيد سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ را بخواند خداوند پنجاه هزار فرشته بدو بگمارد تا در آن شب او را پاسدارى كنند،

پاداش كسى كه با وضو به بستر خواب‏ رود

محمّد بن كردوس از امام صادق (ع) نقل كرده است كه فرمود: هر كس وضو بگيرد و به بستر خواب رود، بسترش به هنگام خواب مانند جايگاه سجده او خواهد بود.
در بستر حضرت نبی مکرم (صلی الله علیه و آله)
بستر حضرت بهنگام وفات از پارچه‏هاى كهنه وادى القرى بود كه از پشم و كرك پر شده بود و گفته شده طول آن حدود دو ذراع و عرض آن يك ذراع و يك وجب بود.
از على (ع): تشك پيغمبر همان عباى او بود و متكاى حضرت پارچه‏اى بود كه از ليف خرما پر شده بود و يك شب دولا كردند و زير او انداختند (كه نرمتر باشد)، فردا صبح فرمود: بستر ديشت مرا از نماز باز داشت، و دستور داد كه يك بستر بيشتر نيندازند، و بستر او از پوستى بود كه با ليف و پوست خرما پر شده بود، عبايى داشت كه هر گاه بجائى ديگر ميرفت آن را دولا كرده زير خود مى‏انداخت، و بسيار بود كه زيراندازى ساده برايش ميگذاردند كه از پوستى درست شده بود پر از ليف خرما كه بر آن مى‏نشست، و قطيفه‏اى داشت مال فدك كه مى‏پوشيد و خود را در آن مى‏پيچيد، و قطيفه‏اى مصرى داشت كه پرز كوتاهى داشت، و فرشى از مو داشت كه بر آن مى‏نشست، و گاه بر آن نماز مى‏خواند.

دعاء حضرت در بستر خواب‏

پيغمبر (ص) را دعاهاى مختلفى بود كه وقتى به بستر خواب مى‏رفت آنها را مى‏خواند.
از آنهاست: «خداوندا من از عقوبت و مجازات تو به عفو تو پناه مى‏برم و از خشم تو به خشنودى تو پناه مى‏جويم، و از تو بتو پناهنده مى‏شوم. بار خدايا من توان آن ندارم كه حق سپاس و ثناى تو را ادا كنم، هر چند كه در اين راه حرص و كوشش بكار برم، تو چنانى كه خود ثناى خود كردى». و بهنگام خواب مى‏فرمود: «بنام خدا ميميرم و زنده‏ام و بازگشت ما بسوى خداوند است (سرنوشت ما بدست اوست). بار خدايا مرا از آنچه مى‏ترسم در امان بدار و عورت و اسرار مرا پوشيده بدار و امانت مرا ادا كن».
آنچه بهنگام خواب مى‏فرمود:
بهنگام خواب آية الكرسى مى‏خواند و مى‏فرمود: جبرئيل بر من درآمد و فرمود: اى محمد عفريتى از جن ترا در خواب رنج مى‏دهد بر تو باد به آية الكرسى.
آنچه پس از بيدار شدن مى‏فرمود:
از حضرت باقر (ع) مى‏فرمايد: پيغمبر هيچ گاه از خواب بر نمى‏خاست جز آنكه براى خدا سجده مى‏كرد، و در روايت است كه پيغمبر (ص) نمى‏خوابيد مگر آنكه مسواك را زير سر مى‏نهاد و چون سر از خواب بر مى‏داشت، قبل از هر چيز مسواك مى‏كرد.
و فرمود: من به مسواك كردن، مأمور شدم آنچنان كه ترسيدم بر من واجب باشد. و از دعاهايى كه وقت بيدار شدن مى‏خواند اين بود: «سپاس خداوندى را كه پس از مردن زنده‏ام ساخت، پروردگار من آمرزنده و شكرگزار است.» و مى‏فرمود:
«خداوندا من خير و نور و هدايت و بركت و پاكى و سلامت امروز را از تو مسألت مى‏نمايم، خداوندا خيرات امروز و هر خوبى كه در اين روز واقع خواهد شد از تو مسألت دارم و از شر بديهاى امروز و شرهايى كه واقع خواهد شد بتو پناه مى‏برم».

در مسواك كردن پيغمبر (ص) زمان خواب

پيغمبر (ص) در هر شب سه بار مسواك مى‏كرد، يك بار قبل از خواب و بار دوم‏ پس از بيدار شدن براى نماز شب و بار سوم قبل از بيرون رفتن براى نماز صبح (در مسجد) و با چوب اراك (كه درختى است در حجاز كه چوبهايش را اكنون براى مسواك بكار مى‏برند) مسواك مى‏نمود، جبرئيل او را باين كار امر كرده بود.