کوتاهی دهانه رحم و جایگزین سرکلاژ در طب اسلامی

کوتاهی دهانه رحم و سرکلاژ، دوران بارداری دورانی شیرین و البته گاهی همراه با استرس برای مادر می باشد. عوامل زیادی موجب به وجود آمدن استرس های دوران بارداری می باشند که یکی از این عوامل ترس از سقط و یا زایمان زودرس است.

در طب سنتی بیش از ۳۰ علت برای سقط جنین شمرده شده است که می‌توان با اقدامات لازم از جمله اصلاح مزاج زوجین قبل از بارداری و تدابیر حین بارداری از بسیاری از این سقط ها جلوگیری کرد. یکی از علت های سقط خصوصاً در سه ماهه دوم بارداری، کوتاهی دهانه رحم و نارسایی سرویکس می باشد که اگر منجر به سقط هم نشود احتمال زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس را زیاد می کند برای جلوگیری از سقط به علت کوتاهی دهانه رحم در طب جدید سرکلاژ انجام می دهند که در طب سنتی راهکارهایی جایگزین عمل سرکلاژ عنوان شده است که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.

کوتاهی دهانه رحم چیست؟

دهانه رحم به انتهای تحتانی رحم گفته می‌شود که به طور معمول بین ۳۵ تا ۴۰ میلی متر طول دارد که به تدریج با سپری شدن دوران بارداری و نزدیک شدن به زمان زایمان دهانه رحم نرم و منعطف می‌شود و تا قبل از زایمان شروع به باز شدن می کند در بعضی مواقع در اواسط بارداری دهانه رحم کمتر از ۳۰ میلیمتر می شود که خطر اسپرت و زایمان زودرس را افزایش می دهد.

علائم نارسایی سرویکس چیست؟

گاهی ممکن است در هفته ۱۴ الی ۲۰ بارداری علائمی مانند لکه بینی، کمردرد، درد کشاله ران، فشار در ناحیه واژن، گرفتگی و انقباضات خفیف در زیر شکم ایجاد شود که می‌توانند از علائم کوتاه شدن دهانه رحم باشند.

دیدگاه طب جدید

اگر چه علت نارسایی دهانه رحم در طب مدرن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما پزشکان دلایلی را برای ایجاد این اختلال بیان می‌کنند که شامل موارد زیر است:

• بارداری بیش از یک نوزاد مانند چند قلویی.
• آسیب به دهانه رحم به علت پاپ اسمیرهای غیر طبیعی قبل از بارداری.
• پارگی دهانه رحم در اثر زایمان های قبلی آسیب و ایجاد زخم در دهانه رحم در عمل کورتاژ.

دیدگاه طب سنتی اسلامی

• مهمترین عامل در کوتاه شدن دهانه رحم غلبه رطوبت و سردی می باشد. به علت ضعفی که در عضلات نگهدارنده رحم ایجاد می‌شود رحم به سمت پایین کشیده می‌شود. همچنین فشار جنین روی دهانه رحم به علت سستی و شل بودن عضلات باعث نازک و باز شدن دهانه رحم می شود.
• نشستن روی سطوح داغ باعث شل شدن عضلات نگهدارنده رحم و مثانه می شود.
• شستن ناحیه تناسلی با آب گرم و داغ باعث دور شدن حرارت غریزی از ناحیه رحم می‌شود و این سرد شدن رحم سبب کوتاه شدن دهانه رحم می گردد.
• مصرف مایعات زیاد به دلیل این که غلبه سردی و رطوبت را افزایش می دهد تاثیر بسیاری در کوتاه شدن دهانه رحم دارد.
• افتادگی لگن مادر باردار باعث قرارگیری نادرست رحم در لگن می شود و با رشد جنین فشار به دهانه رحم زیاد می شود.

سرکلاژ چیست؟

سرکلاژ عملی است که در آن دهانه رحم را با زدن بخیه هایی بسته نگه می دارند که از کوتاه و باز شدن بیشتر دهانه رحم جلوگیری شود. بخیه ها به قدری در اطراف مجرای سرویکس سفت می شوند که قطر مجرا به ۵ الی ۱۰ میلی متر کاهش می دهد این عمل معمولاً بین هفته های ۱۲الی ۱۸ حاملگی انجام می شود و بعد از هفته ۲۴ این عمل قابل انجام نیست. انجام سرکلاژ از راه واژن می ‌باشد و به ندرت از طریق شکمی انجام می گیرد.

سرکلاژ به سه شیوه شیروتكا، مك دونالد (عمل از راه واژن) و روش درون شكمی انجام می شود که مک دونالد نسبت به سایر روش ها رایج تر و ساده تر است. در این روش خونریزی و درد کمتری وجود دارد و مادر مدت کمتری در حالت بی هوشی می ماند.

در صورتی که مادر تحت عمل سرکلاژ قرار گرفته باشد، قبل از آن که دردهای زایمان او آغاز شود، پزشک بخیه های دهانه رحم او را باز می کند. اگر فرد زودتر از موقع زایمان دچار دردهای زایمان شود، باید بخیه های سرکلاژ او باز شود.

عوارض سرکلاژ:

سرکلاژ دهانه رحم بدون خطر نیست. عوارض جانبی در مدت کوتاهی پس از گذاشتن بخیه شامل درد شکمی، خونریزی واژینال، پارگی زودرس پرده ها قبل از زایمان و آسیب مثانه است.

برخی از خطرات عبارتند از:

• آسیب به دهانه رحم.
• خونریزی.
• عفونت.
• زایمان زودرس.
• پارگی زودرس غشاها.
• تنگی دهانه رحم (دهانه رحم به طور دائم باریک یا بسته می شود).
• پارگی دهانه رحم یا بافت رحم.

پیشگیری در طب سنتی

• یکی از اقداماتی که برای جلوگیری از نارسایی سرویکس باید قبل از اقدام به بارداری انجام گیرد اصلاح افتادگی لگن و افتادگی رحم و مثانه می باشد که تخلیه فضولات از رحم و مثانه به خوبی صورت گیرد و فضولات در رحم جذب نشوند.
• بستن فانسخه به دلیل اینکه باعث دفع درست رطوبات و فضولات از ناحیه رحم و مثانه می شود.
• پاکسازی بدن به وسیله باز کردن خروجی ها در بدن از طریق قی و اسهال و ادرار و… تا رطوبت های اضافی ناحیه لگن خارج شود.
• بهتر است اقدامی برای رفع تهوع و استفراغ در سه ماهه اول بارداری انجام نگیرد زیرا قوه مدبره بدن برای جلوگیری از سقط جنین خروجی باز کرده و با استفراغ باعث بالا کشیده شدن جنین می شود. همچنین سبب تخلیه فضولات از بدن و زیبایی فرزند می شود.

درمان و جایگزین سرکلاژ در طب سنتی

بعد از تشخیص دادن، که در طب مدرن به وسیله سونوگرافی و در طب سنتی به وسیله بررسی علائمی که در بالا ذکر شد اقداماتی را در جهت رفع این مشکل انجام می دهیم که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.

• اعمال یداوی. یکی از بهترین و موثرترین راه های برطرف شدن این اختلال این می باشد که فشار جنین را از روی دهانه رحم برداریم. به اینصورت که بعد از روغن مالی شکم جنین توسط طبیب یا فرد آموزش دیده بالا کشیده شود و بعد از آن زیر شکم با شال یا فانسخه جهت جلوگیری از پایین آمدن مجدد جنین بسته شود این کار باید به شدت پایین بودن جنین و علائم مادر، روز و یا هفته ای یک بار توسط طبیب یا فردی از خانواده که آموزش دیده انجام شود. معمولاً با رشد جنین و از حدود هفته های ۲۴ و ۲۵ بارداری این مشکل به طور کامل برطرف می شود.
• استفاده از خونسازها. به دلیل وجود احتمال کم خونی در مادر باردار و افزایش خطر سقط به دلیل کم خونی، استفاده از خون ساز های طبیعی مانند فالوده سیب، سویق گندم به صورت خشک روزی دو قاشق غذا خوری، برگ چغندر، تره، شیره انگور، کاهو، عناب، بادام و شکر سرخ توصیه می شود.
• استفاده از کندر. کندر صمغ درخت بومی از مناطق گرم زمین می باشد که برای کلیه اعضای بدن مفید است. در طب سنتی برای رفع بلغم و رطوبت بسیار موثر می باشد و به دلیل اینکه یکی از عوامل مهم در ایجاد کوتاهی دهانه رحم رطوبت زیاد می باشد، خوردن کندر هفته ای دو مرتبه و هر بار به اندازه یک نخود و جویدن به مدت ۲۰ دقیقه توصیه می شود.
• استفاده از فرفیون. فرفیون گیاهی است سمی که خوردن سه گرم از شیرابه آن انسان را می کشد دارای طبیعت خیلی گرم و خیلی خشک است. خوردن یک عدد از فرفیون به مدت سه روز مسهل خوبی برای بلغم و دفع رطوبت می باشد. باید توجه کرد که استفاده از فرفیون تنها زیر نظر طبیب و به صلاح دید آن باید انجام شود. استفاده از فرفیون در اواخر بارداری توصیه نمی شود زیرا با بستن دهانه رحم زایمان طبیعی را با مشکل مواجه می‌کند.
• کم کردن مصرف مایعات و پرهیز از آب یخ توسط مادر باردار جهت جلوگیری از ریزش رطوبت به ناحیه رحم.
• حذف کامل لبنیات و روغن ها و خوراکی های کارخانه ای و فست فود ها.
• گرم کردن کلیه ها جهت تخلیه درست ادرار و همچنین استفاده از دستشویی ایرانی و استنجا با آب سرد.
• استفاده از نمک و هاضوم.
• آرامش داشتن و دوری از استرس.