مزاج اعضا

همه اعضای بدن دارای مزاج هستند. مزاج اعضا بدن انسان تحت تاثیر شرایط مکان و زمان است، که با تغییر و تحول هوا در مکان های مختلف تغییر می یابد. هنگامی که هوا سرد یا گرم باشد مزاج بدن نیز تغییر می کند و این تغییرات در حالت ظاهری، مشخص است، و اگر هوا معتدل باشد مزاج بدن نیز معتدل است.

خداوند بدن انسان را بر چهار پایه طبع قرار داده است که عبارتنداز خون (دم)، بلغم، صفرا، سودا، که دو طبیعت سرد و دو طبیعت گرم هستند. هر کدام از این طبیعت ها نیز متفاوت هستند که شامل گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک، سرد و تر.

سپس اخلاط چهارگانه را بر چهار بخش اصلی بدن (یعنی سر، سینه، پهلوها و قسمت تحتانی شکم) توزیع نمود.

• سر، گوش ها، چشم ها، مجاری بینی و دهان در غلبه خون (دم).
• سینه از بلغم و باد.
• پهلو از صفرا.
• قسمت تحتانی شکم از سودا است.

گرم ترین مزاج اعضا بدن

1. روح و قلب كه سرچشمه آن است.
2. خون، هر چند در كبد به وجود می آيد، ولى به علت ارتباطش با قلب از گرمى برخوردار است، كه كبد از آن بى بهره مى باشد.
3. كبد، زيرا مانند خونِ بسته است.
4. ريه. (نکته: حبس مصنوعی تنفس، به گرم کردن ریه ها کمک می کند).
5. گوشت، از كبد، گرمى كمترى دارد، زيرا با رشته هاى عصب سرد، آميخته است.
6. ماهيچه، از گوشت خالص، گرمى كمترى دارد، زيرا با عصب و رباط آميخته است.
7. طحال (سپرز)، از ماهيچه، گرمى كمترى دارد، زيرا دُردى خون در آن ذخيره می گردد (دردى و رسوب خون سوداى طبيعى است، كه طبيعتى سرد دارد).
8. كليه ها، از طحال، گرمى كمترى دارند، زيرا خون در آن بسيار نيست.
9. لایه هاى رگ هاى جهنده (شريان ها)، گرمى اين رگ ها به لحاظ جوهر عصبى آنها نيست (عصب سرد است پس گرمى رگ ها ذاتى نيست)، بلكه به دليل جريان خون گرمى بخش و روح حيوانى در آنها است.
10. لایه هاى رگ هاى ساكن (وريدها)، گرمى اين نوع رگ ها نيز ذاتى نبوده و به دليل جريان خون می باشد، ولى از گرمى شريان ها كمتر است، زيرا تنها خون در آنها جريان دارد.
11. پوست معتدل و به سمت گرمی می رود.
12. پوست معتدل کف دست.

معتدل ترین اعضای بدن پوست است

به همین دلیل هر فعل و انفعالاتی که انجام می دهیم اولین قسمتی که واکنش نشان می دهد پوست است. در بین پوست ها معتدل ترین پوست ها را دهان و رحم دارد. به همین دلیل بیشترین و سریع ترین علت ها در خانم ها در رحم و در آقایان در دهان مشخص می شود. برای مثال زمانی که حرارت در فرد بالا رود جوش روی پوست یا آفت در دهانش می زند.

سردترین اعضای بدن

1. بلغم.
2. مو.
3. استخوان.
4. غضروف(استخوان نرم).
5. رباط (بافت لطیفی که موجب پیوند و اتصال استخوان ها به یکدیگر است و اعضای داخلی بدن را نگهداری می کند).
6. وتر (بند سفیدی که در انتهای عضله واقع شده و به وسیله آن عضله به استخوان متصل می شود).
7. غشاء (پرده).
8. عصب.
9. نخاع.
10. مغز.
11. پیه.
12. چربی.
13. پوست.

مرطوب ترین اعضای بدن

1. بلغم.
2. خون.
3. چربی.
4. پیه.
5. مغز.
6. نخاع.
7. گوشت، پستان وبیضه ها.
8. ریه.
9. کبد.
10. طحال.
11. كليه ها.
12. ماهيچه (بیشترین رطوبت را خون و کمترین رطوبت را ماهیچه ها به خود می گیرند.)

اين ترتيب در مزاج اعضاى بدن توسط جالينوس ابداع شده است. وى در اين طبقه بندى، ريه را از كبد مرطوب تر ذكر كرده، ولى بايد توجه داشت كه ريه در طبیعت خود رطوبت زيادى ندارد، زيرا هر عضوى در مزاج غريزى و ذاتى خود، شباهت به نوع غذايى دارد كه از آن تغذيه مى كند، و در مزاج عارضى خود شباهت به خلطى دارد كه در آن عضو، افزايش يافته است، با توجه به اين نكته( ريه، عضوى است كه از گرم ترين خون و از آنچه بيشتر آن آميخته با صفرا است، تغذيه مى كند) لذا به دليل اين گرمى، ريه نمى تواند از كبد مرطوب تر باشد (و جالينوس خود اين نكات را به ما تعليم داده است)، پس اين رطوبت زياد ريه، ذاتى و سرشتى نمى باشد بلكه (گاه در اثر بالا رفتن بخارها از بدن) از سمت پايين (وريزش نزله و رطوبت ها) ازبالا، رطوبت زايد بسيارى در ريه تجمع مى كند.

در بيمارى هاى نزله اى، تصاعد بخارات زياد از بدن در اثر نارسايى در گوارش بدن، و تبديل آن به نزله در اثر سردى خارج از اعتدال مغز و ريزش آن به اعضاى ضعيف بدن باعث به وجود آمدن طيف گسترده اى از بيمارى ها مى گردد. به همين دليل در طب از نزله به أُم الامراض ياد مى شود. ريه در قفسه سينه، عضوى نرم و متخلخل بوده و مانند اسفنج رطوبت ها را به خود جذب می کند.

رطوبت ذاتى و غريزى، از ريه بسيار مرطوب تر مى باشد، و ريه نم پذيرى بيشترى نسبت به كبد دارد، گرچه تداوم اين امر، گاه باعث مرطوب تر شدن ريه در گوهر خود نيز مى گردد.

اين چنين بايد به نسبت رطوبت دهى بلغم و خون پى برد، زيرا رطوبت دهى بلغم، در بیشتر موارد به طريق نم بخشى به اعضاى بدن مى باشد. بلغم طبيعى در ذات خود رطوبت بيشترى (نسبت به خون) دارد، زيرا خون به دليل اين كه نُضج و پختگى كامل يافته است، مقادير زيادى از رطوبت خود را كه در بلغم طبيعى آبى پيش از استحاله (به خون) بوده، از دست داده است. در واقع بلغم طبيعى، خون اندك استحاله يافته است.

خشک ترین اعضای بدن

1. مو: زيرا مو از بخار دودى، ایجاد شده است، كه خلط آن بخار (يعنى رطوبتى كه بخار از آن متصاعد شده است) پخته شده و فقط دود آن، انعقاد يافته است.
2. استخوان: زيرا محكم ترين عضو بدن است ولى نسبت به مو مرطوب تر است، به اين علت كه از خون ایجاد مى شود و خون مرطوب است و ماده مو، بخار دودى خشك مى باشد. و دليل ديگر اين كه استخوان به گونه اى تعبيه شده كه مثل اسفنج، رطوبت هاى غريزى پيرامون خود را كه بدان امكان دسترسى دارد، خشک می گرداند و دليل سوم بسيارى از حيوانات از استخوان تغذيه مى كنند، ولى چيزى از مو، مورد تغذيه قرار نمى گيرد، و شايد به ندرت برخى از جانوران از مو تغذيه كنند، چنان كه بعضى بر اين پندارند كه خفاش ها مو را در دهان هضم نموده و سپس آن را مى بلعند.
3. غضروف: بعد از استخوان، خشک ترین است.
4. رباط.
5. وتر.
6. غشاء.
7. شريان ها.
8. وريدها.
9. عصب حركتى.
10. قلب.
11. عصب حسى

رشته عصب حركتى، بسيار سردتر و خشك تر از حد اعتدال می باشد، عصب حسى نیز سردتر ولى خشك تر از اعتدال نمى باشد، بلكه نزديك به اعتدال قرار دارد و در سردى نيز خيلى از اعتدال دور نمى باشد.

برای اینکه بدنی سالم داشته باشید بهتر است که تمامی عضوها و قسمت های بدن را در حالت تعادل قرار دهید.