✅✅یبوست یا ام‌الامراض

یبوست از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که هر کسی در طول زندگی آن را تجربه می‌کند.

یبوست بیماری است که به آرامی وبدون سروصدا عمر انسان راکاهش می‌دهد وزمینه ساز بسیاری از بیماری های دیگر است. که سازمان بهداشت جهانی هیچ گونه تمهیداتی برای برطرف کردن آن در نظر نگرفته چون تعریف درستی از آن ندارد ولی در مقابل برای اسهال که خروج فضولات از بدن است راههای مقابله زیادی با هزینه‌های گزاف اجرا می‌کند واین باعث شده که متاسفانه بسیاری از مردم به چشم بیماری به یبوست نگاه نکنند وخیلی راحت از کنار آن بگذرند.

در تعریف یبوست باید به چهار پارامتر دقت شود:

١) به تعداد دفعات مدفوع :یعنی به ازای هر بار که شخص غذا می‌خورد باید دفع داشته باشد در غیر اینصورت شخص دچار یبوست شده است. نکته: بالعکس آن نیز صادق است و آن این‌که انسان از روی تعداد خروجی باید بفهمد که چقدر ورودی نیاز دارد یعنی اگر شخص دو بار دفع کامل در روز داشته باشدپس باید دو بار هم غذا بخورد.

۲)کیفیت دفع: این‌که بدون فشار و درد و زور زدن زیاد اجابت مزاج کند .گاهی شخص برای خالی کردن روده نیاز به کمک جانبی دارد. مثلاً به شکم خود فشار می‌آورد یا از آب گرم برای دفع بهره می‌گیرد یا از انگشتان برای بیرون آوردن مدفوع کمک می‌گیرد که اینها خود نشانه یبوست است.

٣)قوام مدفوع: مدفوع نباید سفت و خشک و یا زیاد شل باشد چراکه اینها مانع از دفع کامل وخروج راحت مدفوع میشوند.وشخص بعد از دفع حس تخلیه کامل راندارد.

۴)حجم مدفوع که تقریباً معادل با میزان غذای مصرفی و ورودی بدن شخص می باشد.

✔️یبوست آلارمی است برای بروز انواع بیماری روحی وجسمی ✔️

✅ ام الامراض:

در کتب و متون قدیم از یبوست به‌عنوان ام‌الامراض (مادر بیماری‌ها )یاد شده‌است چرا که ماندگاری فضولات در روده و دفع نشدن کامل آن باعث جذب این فضولات وسموم ناشی از آن در بدن می‌شود وباعث عارض شدن امتلاء بر بدن می باشد که خود منشأ وسرچشمه بسیاری از امراض جسمی و روانی و حتی سرطان می‌باشد. دفع مدفوع برای بدن شخص مانند بحران دفع فضولات و زباله می‌باشد. بدن از راه‌هایی اقدام به بیرون ریختن مواد زائد و فضولات می‌کند ،مانند دفع مدفوع و ادرار و تعریق و…که دفع مدفوع از طریق روده ها ،دفع خطرناک ترین مواد زائد در بدن است. اهمیت این دفع به‌قدری زیاد است که در روایت برای بی نیازی از پزشک تأکید شده‌است که قبل‌از خواب حتماً به دستشویی بروید وقضای حاجت بکنید و همچنین در روایت به پوشاندن سروصورت هنگام تخلی سفارش شده تادر معرض بخارات متصاعد شده از آن قرار نگیرد.
چرا که اگر این مواد بااین درجه از سمیّت  در بدن بماند از طریق سیستم بازجذب قوی روده ها،جذب بدن می‌شود که در این حالت سیستم مدبره‌ی بدن می‌خواهد آنرا از طریقی از بدن خارج کند مثلاً از طریق پوست که منجر به تیرگی پوست،کک مک و بیماری‌هایی مانند اگزما و کهیر وکلف و… می‌شود و اگر به سمت سر برود منجر به ریزش مو، عصبانیت و پرخاشگری و سردرد و حتی تب ویا بیماری های چشم مانند تاری و..میشود.

✅✅عوامل بروز یبوست:

• هضم ضعیف(ضعف هضم):

هضم ضعیف(ضعف هضم)گاه به‌خاطر نجویدن خوب غذا یا سردی معده ،غذا به‌خوبی هضم نمیشودکه غذای هضم نشده وارد روده میشود. که دراین صورت حرارت در بدن بالا می‌رود تا غذای حبس شده را دفع کند  بنابراین رطوبت غذا کم میشود که به‌دنبال آن غذا در روده‌ها خشک می‌شود.وباعث یبوست میشود.

• مصرف زیاد آب و مایعات :

مصرف زیاد آب و مایعات باعث می‌شود که حرارت طبیعی معده کاهش پیدا کند و معده وامعاء داخلی بدن مانند روده،مثانه و.. سرد شود و به‌دنبال آن هضم به‌خوبی صورت نگیرد بنابراین حرارت کبد بالا میرود تا معده را برای هضم بیشتر گرم کند. پس غذا در روده‌ها خشک می‌شود ویبوست بوجود میآید. مقاله ای جداگانه در این باره نوشتیم که می توان به این لینک مراجعه فرمایید تاثیر نوشیدن آب بر یبوست – موسسه آموزشی ایوان (evanteb.com)

• ریزه‌خواری کردن:

ریزه‌خواری کردن باعث می‌شود که دفع کامل صورت نگیرد چون فاصله بین غذا باید حفظ شود تا بدن فرصت کافی پیدا کند تا غذای قبلی را دفع کند که دراین‌صورت مدام به غذای قبلی یک غذای دیگر اضافه می‌شود .وسبب ریزه در دفع وناقص شدن دفع میشود.

• سرد شدن شکم:

سرد شدن شکم و اعضای مجاور آن مانند رحم و مثانه و …یا مصرف غذاهای سرد باعث می‌شود که حرکت روده‌ها کم‌تر شودویبوست بروز پیداکند.

• کم ‌تحرکی و تحرک نداشتن:

کم ‌تحرکی و تحرک نداشتن خود عاملی است که باعث سردی روده‌ها و ماندگاری غذا در روده می‌شود. بنابراین تحرک داشتن مانند پیاده‌روی باعث می‌شود که روده‌ها گرم شود و یبوست دفع شود.

• به تعویق انداختن دفع:

به تعویق انداختن دفع در زمانِ احساسِ دفع داشتن، باعث یبوست می‌شود و عواملی مانند خجالت کشیدن، وسواس داشتن، مسافرت ،خوابیدن بین الطلوعین و.. باعث می‌شود که شخص خودش را نگه‌داشته تا در زمان و یا مکان مناسب تخلیه انجام دهد که این تاخیر در دفع باعث سرکوب شدن و ازبین رفتن احساس دفع میشود وبدن عادت به حبس و نگه‌داشتن مدفوع می‌کند پس خشکی در یبوست بوجود می آید.

• عدم وجود ریح کافی:

عدم وجود ریح کافی باعث می‌شود که موادزائد وفضولات به راحتی دفع صورت نشود و یا ریزه دفع به وجود بیاید و غذا ماندگار شودچون ریح باعث حرکات روده ای میشود که این ریحِ سالم از غذا بوجود می آید . برای همین کسانی که مدت طولانی سر توالت مینشینند ریح به اندازه کافی در روده‌هایشان وجود ندارد.

•  عدم مصرف روغن :

کسانی که مصرف روغن های طبیعی دربرنامه غذاییشان کم باشد و یا روغن‌سوزی زیاد دارند و یا خشکی در مزاج دارند دچار یبوست میشوند.

• اختلالات عصبی در دستگاه گوراشی:

با توجه به اینکه روده ها عضوی عصبی در بدن هست پس ترس و استرس و اضطراب (هرگونه اختلال در اعصاب دستگاه گوارش) برروی روده تأثیر داشته ومنجر به یبوست می‌شود.

• تغذیه نامناسب

تغذیه نامناسب ومصرف غذاهای دیر هضم وقابض مانند انواع فست فود، ماکارونی، سوسیس و..هم باعث یبوست می‌شود.

عوامل دیگری از ایجاد یبوست:

عواملی مانند خشکی مزاج ، مصرف قرصهای شیمیایی بخصوص مکمل های آهن و داروهای اعصاب، استفاده از توالت فرنگی، مصرف زیاد ملیّنات ، مصرف زیاد غذاهای قابض، پرخوری ودرهم خوری واستفاده از لباس‌های تنگ و..باعث بروز یبوست میشود.

❇️مصرف مداوم و همیشگی داروهای ملین باعث تنبلی روده ها شده ویبوست ایجاد میشود.❇️

❇️متأسفانه زندگی مدرن امروز که باعث کم‌تحرکی افراد شده خود عاملی برای بروز یبوست می‌باشد. چراکه تحرک داشتن و راه رفتن، فعالیت روده‌ها را بیشتر می‌کند و مواد سریع‌تر در روده حرکت می‌کند و همچنین غذا بهتر هضم می‌شودو از یبوست پیشگیری می‌کند.

❇️گاهی ممکن است که شخص با وجود تحرک و پیاده‌روی بازهم دچار یبوست شود این بدین دلیل است که میزان حجم ورودی بیشتر از خروجی بود یعنی شخص بیشتر از نیاز آب و غذا مصرف کرده است.

❇️گاهی مسافرت باعث به وجود آمدن یبوست می‌شود چرا که در مسافرت تحرک کم شده و یا برنامه غذایی تغییر پیدا می‌کند.

❇️خوابیدن زیاد بخصوص خواب بین الطلوعین باعث حبس می‌شود.

❇️گاهی افتادگی ناف و مثانه هم باعث بروز یبوست می‌شود.

✅✅✅ تدابیر پیشگیری و درمانی یبوست:

✅ مهم‌ترین عامل در پیشگیری و درمان یبوست که بسیار تجربه شده، خوب جویدن غذا است چراکه باعث هضم بهتر غذا و تولید بزاق بیشتر می‌شود. پس بهتر است به‌همراه غذا نان خشک مصرف شود و همچنین مصرف سبزی به‌همراه غذا باعث جویدن بیشتر غذا می‌شود.

✅ عامل مهم دیگر در پیشگیری و درمان یبوست، ترک مصرف آب و مایعات زیاد و همچنین عدم مصرف سردی جات به‌خصوص لبنیات میباشد که باعث گرم شدن معده و روده ها شده پس به هضم و جذب بهترغذا و دفع فضولات کمک می‌کند.

✅ یکی دیگر از بهترین راه های درمان وپیشگیری از یبوست ،تنقیه کردن با آب گرم وروغن زیتون است.
تنقیه جزئی از آداب محسوب می‌شود که باعث گشادی روده ها شده وعمل دفع را آسان می‌کند ودرمانی برای انسداد روده میباشد. که با آب و روغن، عسل، انواع جوشانده و.. میتوان انجام داد.

✅ مصرف هاضوم هم باعث گرم شدن معده وروده ها ورفع وپیشگیری از یبوست میباشد.

✅ روغن مالی ناف درجهت عقربه های ساعت وهمچنین روغن مالی ابروها وکف پا هر شب قبل از خواب توسط شخص دیگر از درمان های مجرب برای رفع یبوست و پیچش روده میباشد.

✅ مصرف روغن زیتون و سرکه انگور طبیعی بعد از هر وعده غذایی چون خروجی هارا باز می‌کند وحرارت راپایین می آورد

برای یبوست درمان کننده است.

✅ مصرف خوراکی انواع روغن می‌تواند پیشگیری و درمان یبوست باشد. بهتر است برنج راکه باعث یبوست می‌شود با روغن زیاد طبخ کرد تا درمان کننده باشد.

✅ مصرف ملین هایی مانند آلو، انجیر، زیتون، فلوس، گل سرخ،نیشکر، انواع برگه مانند زردآلو، بادام، شیر خشت و ترنجبین، ختمی، اسطوخودوس، عناب، گل بنفشه، افتیمون ومرزنجوش وآب فاتر و… دربرنامه غذایی
همچنین مصرف انبه باپوست، وسیب و انار وگلابی ، انگور، توت، کاهو، هویج، خیارچنبر ودانه های لعاب دار مانند تخم کتان، اسفرزه و.. باعث رفع یبوست می‌شود.

✅ گاهی تحریک مقعد با استفاده از سعد کوفی ویا روغن بنفشه در درمان و پیشگیری از یبوست مفید واقع می‌شود.

✅ مصرف انواع سوپ وآش به همراه سبزیجات که دارای فیبر زیادی هستند برای روده ها مفید میباشد.

همچنین مصرف نان سبوس‌دار ومصرف برنج با سبوس آن  وسویق گندم و جو سبب تحریک روده شده وباعث رفع یبوست می‌شود.

✅ اشخاصی که با صدای آب تحریک می‌شوند واجابت مزاج می‌کنند بخاطر تحریک شدن اعصاب روده ومثانه است. پس عواملی مانند محیط توالت (اَشکال موجود در آن) هم در رفع یبوست تأثیر دارند.

✅ مصرف جوشانده سنا هفته ای یکبار صبح ناشتا در رفع وپیشگیری از یبوست مفید میباشد ولی زنان باردار و کسانی که ضعف دارند، نباید مصرف کنند.

✅✅ یبوست در بارداری :

عواملی مانند تغییرات هورمونی که باعث کاهش حرکات روده شده وهمچنین کم تحرکی مادر ونیز فشار رحم روی روده ها باعث کم شدن حرکات روده ونهایتا یبوست در بارداری می‌شود.

مادرباردار باید علاوه بر جویدن خوب غذا و مصرف هاضوم وکندر ، فعالیت  وتحرک هم داشته باشد تا ازیبوست پیشگیری کند.

✅✅ یبوست در کودکان :

کودکانی که اجابت مزاج بهتری دارند هم خوش اخلاق تر وهم رشد بهتری دارند.

مهمترین عامل یبوست نوزادان، شیر مادر میباشد. بنابراین باید ابتدا مادر در تغذیه خیلی دقت کند وغذا راخوب بجود وهاضوم مصرف کند و مهم تر اینکه مصرف مایعات را به حداقل برساند.

حتی کودکانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند باید حجم آبِ شیر خشکشان کمتر باشد.

تدابیر درمان یبوست کودکان:

1. روغن مالی شکم نوزاد با کف دست درجهت عقربه های ساعت وروغن مالی کف پا برای کودکان درمان کننده است.
2. دادن عسل و روغن زیتون به نوزاد
3. مصرف حریره بادام با روغن زرد گاوی
4. همچنین مصرف فلوس که در کتاب قرابادین کبیر به عنوان‌ بی عارضه ترین دارو ذکر شده، برای کودکان مفید است.
5. دادن ترنجبین و شیر خشت با شکر سرخ به نوزاد

❇️گاه تنگی مقعد نوزاد باعث یبوست می‌شود که مادر باید با روغن مالی مقعد و تحریکِ مقعد با گوش پاک کن آغشته به روغن بنفشه به دفع یبوست نوزاد کمک کند.

✅گاهی گیر کردن چیزی مانند هسته ی میوه باعث یبوست طفل شده که با مصرف جرعه جرعه آب گرم و روغن زیتون می‌توان آنرا دفع کرد.

❇️گاهی افراد در ماه مبارک رمضان دچار یبوست می‌شوند که این بدلیل نزدیک بودن وعده سحر وافطار  یا بدلیل پرخوری بین سحر وافطار میباشد.

👈شاید این سؤال مطرح شود که چرا گاهی افراد با وجود یبوست ودفع دوهفته یکبارِ مدفوع، هیچ مشکلی از لحاظ ظاهری ندارند یعنی نه مشکل پوستی، نه ریزش مو، نه ورم شکم ونه….؟؟

در پاسخ باید متذکر شد که این حجم از مواد بعد از مدت زمانی  در بدن آنها ته نشین وسوخته (خاکستر) می‌شود وسپس غلیظ شده است وباعث بروز انواع غده وچربی در جای جایِ بدن و روده ها میشود. بنابراین تمام فضولات جذب این غده ها می‌شود وبه جاهای دیگر بدن مانند پوست و… ریزش نمی‌کند.