در قولی از افلاطون، قوّه مدبّره قوّه ایی است الهی موکّل بر مصالح بدن. یعنی آنچه صالح و لایق حال بدن است از آن به ظهور می آید.
و بقراط اینگونه تعریف کرده است: طبیعت عبارت است از قوه مدبره بدنیه، بدون اراده و شعور یعنی آنچه لایق و سزاوار تدبیر و حفظ بدن است از او بی اختیار صادر می گردد یعنی در او تردّدی و تفنّنی در افعال نیست و مأمور به امر واحد است.
مضمون تعاریف دیگر نیز این گونه است: قوه مدبّره قوه ای است که از کارهای آن حفظ کمالات جسمی که در آن است؛ یعنی سلامتی جسم را حفظ می کند.
قوه مدبره در جهت حفظ سلامتی بدن عمل می کند.
در نامه زرّین سلامت منسوب به امام رضا علیه السلام در باب آداب زناشویی اینگونه آمده است:
در آغاز شب، چه تابستان و چه زمستان، از آمیزش جنسی و نزدیکی با زنان اجتناب کنید [ستوده است که آمیزش در سحرگاهان انجام گیرد]؛ زیرا در آغاز شب معده گرانبار، رگ ها سرشار و مزاج سنگین است، نزدیکی در چنین شرایطی بیماری قولنج، فلج، لقوه، رعشه، نقرس، سنگ مثانه، کلیه، تسلسل ادرار، فتق ضعف بینایی، نزدیک بینی و ناتوانی مغزی و عصبی به همراه خواهد داشت. [قوای مدبره که تدبیر امور مختلف بدن را عهده دار است در یک لحظه نمی تواند چند عمل متفاوت را تمشیت و هماهنگ کند، لذا هنگامی که قوه مدبّره به امر هضم و جذب مشغول است، نباید به عمل سنگین دیگری مانند مقاربت و مباشرت جنسی مشغول گردد، که نتیجه اش بروز اختلال گوارشی و انسدادی (قولنج و فتق)، تضعیف سیستم عصبی، بروز فالج و لقوه و بروز اختلالات مفصلی در اثر اختلالات جذب مواد مختلف و تشکیل سنگ و اختلالات فعالیّت مثانه و اختلالات و ضعف بینایی است.
پس نتیجه می گیریم، باید افعال و اعمال آدمی، هم جهت و هماهنگ با قوّه مدبّره بدن باشد، زیرا قوه مدبّره در مواجهه با داده های سنگین و مختلفِ پی در پی، دچار اختلال شده و نمی تواند همزمان خروجی های متعدّد و مناسب با همه این ورودی ها را باز کرده و بدن درگیر بحران و آسیب خواهد شد.
با این تعاریف بیش از پیش، اهمیّت عمل به کلام خداوندِ رحمان و معصومین علیهم السّلام برما هویدا می شود.
طبیب خادم طبیعت است!
منظور از طبیعت، همان سیستم مدبّره بدن است که از آغاز تا پایان زندگی بر مبنای شرایط و طبق عملکردهای بدن، عمل می کند.
سیستم مدبره همان طبیعت فاعله بدن است که هر اتّفاق و انفعالی در بدن انسان ایجاد شود، به مبارزه با آن می پردازد و هر چیزی که به نفع بدن نباشد، نسبت به آن واکنش نشان می دهد.
طبیعت مدبره در بدن مانند مدیری است که تمام اعمال و افعال بدن را کنترل کرده و سعی بر هماهنگی بین تمام اعضا و ارواح و قوا و…. در بدن دارد تا بتواند انسان را به سمت کمال صحّت و سلامتی سوق دهد.
طبیعت مدبره که به آن قوه مدبره و سیستم ایمنی نیز گفته می شود، عامل حفاظت بدن انسان در مقابل عوامل بیماری زا می باشد و نسبت به عوامل داخلی و خارجی بدن ادراک فوق العاده داشته و از خود واکنش متناسب با طبیعت خلقت آدمی نشان می دهد.
در تعبیر دیگری می توان طبیعت مدبّره را به بازنشانی داده کارخانه (تنظیمات کارخانه) تشبیه کرد که علاوه بر کارکرد طبیعی خود در جهت حفظ صحّت و سلامتی، سعی دارد با بررسی اختلالات به وجود آمده در بدن، چاره ای در رفع آن اندیشیده و آن را با تدبیر خود به حالت متعادل خود بازگرداند.
در واقع طبیعت مدبّره بدن، نیرویی بالقوّه است که به محض هشداری از جانب بدن، بالفعل درآمده و تلاش خود را در جهت بهبودی حال موجود مبذول می دارد.
چگونه می توان خادم طبیعت بود؟!
بهتر است با چند مثال این روایت را ملموس کنیم:
زمانی که سرما وارد بدن می شود، تب باعث دفع این سرما خواهد شد.
عفونت از جنس بلغم است و وقتی در بدن ورود پیدا کرد، باید حرارتی در بدن پدیدار شود تا این سردی را دفع کند.
در این حالت، فرد باید به کمک طبیعت مدبّره آمده و این حرارت را نگه داشته و حتّی آن را باز هم بالا ببرد تا دفع عفونت کند. (به طور مثال، خوردن پیاز، نمک، عسل، سیاهدانه و… باعث بالا رفتن حرارت در بدن و باز شدن خروجی و دفع عفونت و در انتها کاهش حرارت خواهد شد.)
حال اگر فرد در صدد کاهش و خاموش کردن فوری تب برآید، این عفونت در بدن باقی مانده و منجر به بیماری و آسیب خواهد شد.
زانو دردهایی که نشان از ورم در آن مشاهده می شود، به علت ازدیاد رطوبت در پا می باشد که با دفع این رطوبت و عدم ورود رطوبت مجدّد در بدن، درد برطرف خواهد شد.
همانگونه که می بینیم فرد مبتلا به درد زانو، ناخودآگاه دستش جهت مالش و ماساژ به سمت زانوهایش می رود که این از خلقت انسانی نشأت گرفته است و این مالش، تحریک زانو برای دفع رطوبتِ بیشتر خواهد بود. نکته قابل توجه این است که مالش و ماساژ توسط فردی دیگر (از محارم) و غیر از خود فرد باید باشد.
این همان راهنمایی و هدایت از جانب سیستم مدبره بدن است که آدمی باید در خدمت آن باشد.
درست بر خلاف پزشکی نوین که برای تسکین درد، پیشنهادش مسکّن هاست که محرّک درد را ساکت کرده و فرد را از رسیدگی به عضو بیمار غافل می کند و این غفلت بستری در جهت ایجاد یا تشدید بیماری خواهد بود. (اکثراً استفاده از داروهای مسکّن، تضعیف قوّه مدبّره را در پی خواهد داشت و توان این قوّه برای دفع بیماری از بدن و بازگرداندن به صحّت را سست می کند.)
خادم طبیعت بودن در این جا همین است که درک کنیم بدن فرد متقاضی چه عملی است و در همان جهت که میل دارد آن را همراهی کنیم.
پس برای کمک به باز کردن خروجی در بدن، می رویم. سراغ همان موردی که قوّه مدبّره فعال کرده برای دفع فضولات از جانب آن و به هیچ عنوان مانع دفع و خروج آن نخواهیم شد مگر در موارد خاص و محدود.
در ادامه نیز به مثال های دیگری می پردازیم تا بتوانیم این قوّه خارق العاده بدن را بهتر بشناسیم:
در این زمان جنین به خاطر رطوبت زیاد در لگن مادر، به سمت پایین کشیده می شود و قوّه مدبّره بدن با ایجاد تهوّع، جنین را به سمت بالا میل می دهد و مادر باردار باید خودش هم در همین راستا فعالیّت کند و با امتداد دادن به این حالت یا بستنِ محکمِ زیر شکم (مثلاً فانسخه بستن)، فضولات را دفع کرده و از این اتّفاق جلوگیری کند.
تعریق یا رفتن آب از دهان نوزاد و یا قی چشم او، به علّت رطوبت زیاد بدن او و بالا رفتن حرارت در سر نوزاد ایجاد می شود.
تدبیر حکیمانه برای تخفیف لعاب سر نوزاد، حجامت نقره است که موجب خارج شدن رطوبت از سر و کاسته شدن حرارت می شود.
مبادرت ورزشکاران به فعالیّت و ورزش، عامل افزایش تعریق بدن و دفع رطوبت مازاد از بدن می شود و خود باعث داشتن اندامی زیبا می شود که البتّه با کنار گذاشتن ورزش این رطوبت در بدن مانده و در اعضا اجتماع پیدا کرده و موجب ورم می گردد.
پس به سهولت می توان نتیجه گرفت: در هرجا از بدن ورمی ایجاد می شود، ناشی از رطوبت اضافه ای است که بر اثر مصرف مایعات بیش از اندازه و یا عدم تخلیه کامل از مثانه و مواردی دیگر پیش آمده است.
خوب است بدانیم؛ وجود مشکلات بیضه در آقایان و یا ورم رحم در خانم ها، ناشی از مشکلات ريه می باشد که علّت آن، عدم تخلیه مناسب آب ريه و عدم دفع خلط از ريه است که این اخلاط جذب ريه شده است.
بنابر این، هرگاه طبیعت غالب در هر بدن زیاد شود، باید به طبیعت مخالفش کمک کنیم تا از طبیعت غالب کاسته شود.
در نتیجه، اگر سیستم ایمنی بدن خودش خروجی را باز کرد، مانعی بر آن ایجاد نمی کنیم و حتی در جهت تسهیل و تسریع آن، تدابیری می اندیشیم و اگر خروجی باز نشده، تدابیر مقتضی را برای این مهم به کار می بندیم.
هر چه رطوبت کم تر باشد، سیستم مدبّره بدن قوی تر و هر چه رطوبت بیشتر باشد، سیستم مدبّره بدن ضعیف تر خواهد بود.
حال باید دقّت کنیم که برای تقویت این قوّه ، مهم ترین اصل، ممانعت از ورود رطوبات اضافه و تجمع رطوبات و سعی بر کاستن رطوبت از بدن است.
خوب است در این حین اشاره کنیم به روایتی از امام کاظم علیه السّلام که می فرمایند: لَیسَ مِن دَواءٍ الاّ وَ هُوَ یُهَیِّجُ داءًا، وَ لَیسَ شَیءٌ فِی البَدَنِ اَنفَعَ مِن اِمساکِ الیَدِ، اِلاّ عَمّا یَحتاجُ إلَیهِ؛
هیچ دارویی نیست، مگر آن که دردی را تحریک می کند. برای بدن هیچ چیز سودمندتر از امساک و نخوردن نیست، مگر آنچه مورد نیاز بدن باشد. (مسند الامام الکاظم(علیه السّلام)، ج۳، ص۲۵۶)
یعنی دارویی سودمند است که درد را تهییج کرده و منجر به دفع فضولات گردد.
تقویت سیستم مدبره
پس برای بهبود و تقویت عملکرد این سیستم در زمان بیماری باید اقداماتی را داشته باشیم:
کمک به طبیعت برای دفع بیماری: کمک به سیستم ایمنی جهت دفع فضولات از هر جانب که خود این سیستم تدبیر کرده است.
عدم ترس در مواقع بیماری و حفظ خونسردی: ترس باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و ایجاد و تشدید بیماری می شود.
امید دادن: امید دادن به بيمار: تقویت سیستم ایمنی را در پی دارد.
کم شدن توکّل به خداوند رحمان عامل پایین آمدن سیستم ایمنی است.
کمک به باز کردن خروجی ها: تحلیل خروجی ها و کمک به دفع بهتر موجب تسهیل عملکرد سيستم ایمنی و در نتیجه تقویت آن خواهد شد.
تا بدن توان دارد و صحّت بر بدن غالب است، به سراغ دارو نرویم.
چند مورد مهم از مواردی که ازدیاد رطوبت و یا ضعف سیستم ایمنی در بدن را به همراه دارد:
خوردن روغن بادام شیرین در صبح ناشتا و چند دقیقه نگه داشتن آن در دهان و بعد خوردن (برای کبد بسیار مناسب و مفید است و در بیماران انسداد را برطرف می کند).
۷ عدد بادام را در صبح ناشتا خوب جویدن [وقتی کبد ضعیف است، توان دفع بلغم را ندارد.خوردن بادام در صبح ناشتا باعث دفع بلغم از روده ها شده و کبد را بسیار تقویت می کند و نیز بازسازی کبد را به همراه داشته و برای تمام مشکلات کبدی مفید است. ]
جویدن غذای نوزاد توسط مادر و بعد در دهان نوزاد قرار دادن (بالا رفتن هضم نوزاد) [اوّلین جذب از دهان به سمت کبد است، زیرا عروقی در دهان است که مستقیم به کبد وصل است].
مصرف سویق بادام در صبح ناشتا [رفع تمام مشکلات کبدی].
خوردن سیب.
خوردن سیب + عسل در صبح ناشتا:
مفرّح قلب است و مشکلات قلبی را برطرف می کند.
رفع انسداد از عروق.
دفع شدید بلغم را در پی دارد.
مصرف سیب و نمک به صورت پی در پی و مداوم در طول چند روز.
مسافرت (کمک به عملکرد سيستم مدبره).
در صورت مصرف مایعات، همراه با خرما باشد.
مصرف روغن زیتون و عسل در صبح ناشتا (روغن زیتون رقیق کننده سدّه ها در بدن است و اگر همراه عسل در صبح ناشتا مصرف شود، جلوگیری می کند از ایجاد سدّه ها در بدن و یکی از درمان های مجرّب برای رفع سدّه های قلبی، و سدّ های بدن است.)
خوردن ۲۱ عدد مویز در صبح ناشتا (مویز آن قدر رقّت به فضولات بدن می دهد که اجازه جذب بلغم در بدن را نخواهد داد.)
بیداری بین الطلوعین.
گریه از خوف خداوند و برای اهل بیت علیهم السّلام (گریه بر آقا اباعبدالله الحسین علیه السّلام درمان است.)
خوردن پیاز در وعده صبح.
خوردن سیر + عسل + سرکه (دفع بلغم و رفع انسداد عروق و قلب).
خوردن هاضوم ها (هضم کننده ها): مانند خوردن آسیاب شده آویشن و زنیان و سیاهدانه به مقدار مساوی و به همراه مقداری نمک قبل از وعده های غذایی، خوردن انار یا کندر و دیگر هضم کننده ها.
نمک + آویشن: رفع سُدّه.
سیاهدانه آسیاب شده + عسل در صبح ناشتا (پیشگیری از بیماری ها).
مداومت بر خوردن نمک.
کم خوری و گرسنگی کشیدن (روزه داری).
سرکه خوردن پس از هر وعده غذایی (می توان همراه نمک هم استفاده کرد).
خوردن شکر نیشکر در صبح ناشتا و شب هنگام خواب (رفع انسداد و دفع بلغم).
خوردن روغن حیوانی در صبح ناشتا.
خوردن ۳ چیز در صبح ناشتا با عسل هر عفونتی را دفع می کند: سیب، سیر، پیاز.
به خاطر داشته باشیم که عمل به یک یا چند مورد کافیست و نیاز نیست همه را با هم انجام داد. ولی بهتر است هر بار، خوردن و انجام موارد گفته شده در برنامه زندگی گنجانده شود.
برای حفظ تعادل در سیستم مدبّره، حرارت در بدن باید متعادل و به اندازه باشد. حفظ حرارت غریزی در بدن و جلوگیری از ایجاد و ازدیاد حرارت غیرغریزی از ملزومات سلامتی تن است.
به عنوان نمونه، استفاده از آب گرم در دستشویی برای شست و شو،حرارت غیر غریزی وارد می کند و حرارت را از سمت پایین تنه دور کرده و به سمت سر می برد و این باعث دفع حرارت به سمت سر شده و باعث لکّه و کک و مک و خال در صورت و یا سردرد می شود. در روایت گفته شده برای شست و شو در دستشویی از آب سرد استفاده شود.این بدین خاطر است که حرارت به سمت دیگری حرکت نکرده و حرارت اضافه نیز برطرف خواهد شد. استنجا (شستن مقعد پس از اجابت مزاج) با آب سرد؛ الِاسْتِنْجَاءُ بِالْمَاءِ الْبَارِدِ يَقْطَعُ الْبَوَاسِير (تحف العقول / النص / ۱۰۲، تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) / ج۱ / ۳۵۴، وسائل الشيعة / ج۱ / ۳۵۴)
در روایت دیگری آمده است که فرد همراه سه لقمه اوّل و سه لقمه آخر غذا نمک بخورد. بخارات از معده با نمک دفع می شود، چون سدّه ها را رفع می کند و سوداهای بدن رقیق شده و هضم و دفع فضولات را راحت تر می کند. یعنی نمک بهترین محلّل برای فضولات بدن است و این خود باعث تقویت و بهبود عملکرد سيستم مدبره بدن خواهد شد.
بدن را در طبیعت صالح خودش، سوق بدهید به چیزی که میل دارد. یعنی وقتی بدن چیزی را طلب کرد و میل به خوردن آن را داشت، حتماً به آن نیاز دارد.
برای درک مفهوم این مطلب به بیان چند مثال می پردازیم:
افراد با طبیعت گرم و حرارت بالا، میل به خوردن سرکه یا خوردن لواشک دارند.
فردی که میل به خوردن گوشت پیدا می کند، یعنی بدن خونش کم شده است.
افراد در سن بالا و با سرد شدن بدن، میل به خوردن خرما و عسل پیدا می کنند.
فردی که تیروئیدش ورم کرده، میل به خوردن نمک و خوراکی های شور پیدا می کند.
تغییر سبک زندگی، باعث شده سیستم مدبره مواجه شود با تصنّعات آنچه که طلب کرده است. (طلب مواد مورد نیازش از طریق مصنوعات پاسخ داده می شود.)
مثلاً بدن گاهی نیاز به خوردن شیرینی یا چربی دارد و این میل و کشش در نسبت به هر خوراکی که آن را دارا باشد پیدا می شود.
همانطور که گاهی بدن نیاز به قند وچربی حس می کند و به محض دیدن شیرینی خامه ای، طمع خوردن پیدا می کند. بنابراین باید سعی کرد، هم جهت و هم سو با این سیستم و در جهت صحّت بدن عمل کرد.
یک پاسخ
☕💫