انواع نبض مرکب

نبض مرکب؛ یکی از روش هایی بسیار رایج که در گذشته، طبیبان از آن برای تشخیص بیماری ها استفاده می کردند، نبض شناسی بوده است. اما متاسفانه با گذشت زمان، رشد و پیشرفت تکنولوژی این علم بسیار کم و در حال فراموشی است. بدن هر انسان تشکیل شده از حدود 96 هزار کیلومتر رگ است که این رگ ها از قلب شروع شده و به قلب نیز ختم می شود و که از طریق این شبکه (رگ ها)، خون به تمام قسمت های بدن منقل می شود. برای اولین بار، مردم در مصر باستان توانستند پی ببرند که در رگ ها نبض وجود دارد. اما بعد از مدتی از یاد رفت و دوباره توسط مردمان روم آشکار می شود. قدیمی ترین کتاب با نام رافوس و معروف ترین اثر در این زمینه توسط جالینوس نوشته شده است. به نبض شناسی اسفیموگومولوژی (sphygmology) نیز می گویند. زمانی که خون در سرخرگ ها با حرکتی تپشی مانند جریان پیدا می کنند، و اگر این سرخرگ ها بر روی استخوان و پوست نزدیک باشد به راحتی قابل و حس هستند، که به آن رگ جنبنده می گویند.

استفاده از نبض در طب

در طب جدید حس و معاینه نبض برای شمارش ضربان قلب استفاده می شود، اما در طب سنتی- اسلامی برای تشخیص بیماری های بسیار کاربردی است.

در نبض شناسی نبض ها با حالات متفاوتی وجود دارد. علاوه بر نبض های مفرد که شامل ده جنس هستند، (مراجعه به مقاله اجناس ده گانه نبض)، نبض های مرکب نیز وجود دارند.

نبض های مرکب از ترکیب چند تا از نبض های مفرد با یکدیگر به وجود می آیند. با شناخت این نبض ها به راحتی می توان به بیماری و حالات درونی فرد بیمار اطلاع پیدا کرد.

انواع نبض مرکب

در ادامه با تعدادی از انواع از نبض های مرکب آشنا می شویم:

• نبض غزالی: معنی کلمه غزال گرفته شده از آهو است. و دلیل نامگذاری به این نام تندی و حرکت آن که شبیه به حرکت آهو دارد. با لمس انگشت بر روی این رگ، زمانی که ضربه اول حس شود پس از آن سریع ضربه دوم نیز حس می شود و سرعت در این نبض زیاد است و بین این دو هیچ گونه سکون وجود ندارد.
• نبض موجی: این نبض ممتلی و پر است. و با وجود اینکه رگ ها پر است اما از لحاظ تراکم مختلف است. این نبض به دلیل اینکه مانند موج دریا پشت سرهم و یکی بعد از دیگری می زند نامگذاری شده است. این نبض به این صورت است از یک جا عریض و یک جایگاه ضیق است و جای دیگر کوتاه و از جایگاه دیگر بلند است. این نبض نشان دهنده رطوبت است. اگر فرد در حال موت و مرگ باشد و نبض او موجی باشد بدنش بازگشت ندارد.
• نبض دودی یا (کرمی): این نبض به صورت نبض موجی است، در حالی که موجی های آن ضعیف است. در این نبض حرکت به صورت حرکت کرم و یا حشره ای که روی پا راه می رود است ولی بلندی آن مانند نبض موجی است در صورتی که نبض ممتلی و پر نیست. فرد با این نبض یعنی زنده است و قوت کم است ولی هنوز تمام نشده است.
• نبض مورچه ای یا (نملی): این نبض مانند نبض دودی است با این تفاوت که صغیر تر متواتر تر است. این نبض نشان دهنده نزدیکی فرد به مرگ است ولی وجود این نبض در کودکان طبیعی است. و در اوخر عمر افراد بیشتر نبض به این صورت است.
• نبض منشاری یا (اره ای): این نبض در بلندی و ضربه اختلاف است. رگ ها گاهی اوقات ضربه هایش به تندی می زند و گاهی اوقات ضربه ها آرام هستند. و در یک جایگاه بلند و در یک جایگاه کوتاه و پست تر است. این نبض بلند و سرد و متواتر و سخت و بلند است.

امیدواریم با مطالعه، شناخت و تشخیص این نبض ها بتوانید به راحتی مشکلات را تشخیص دهید.