حجامت امروزه روش های زیادی دارد و هر کس برای خودش یک روشی اعلام کرده است ولی استاد کاردانپور تمام استدلال هایی که آورده اند با سند و روایت های معتبر بوده به همین دلیل ما سعی کردیم روش ایشان را تبلیغ کنیم و پای و مبنای خود قرار دهیم و از کتاب ایشان در مورد حجامت استفاد کنیم .
ایشان در مقدمه کتاب خود اینگونه بیان فرموده اند :
اگر نفوس بشر با راهكارها و شيوههاى درمانى به وسيلهى دارو پاك گردد، در حقيقت اين پروردگار مهربان است كه بيمارى و درمان آن را ارائه فرموده و طبيب متعهد بايد از انواع راهكارهاى عملى مكتب اسلام بهعنوان تفكر علمى، معرفت دينى، سلامت و جامع كرامت انسانى[1] براى مداوا از آن بهره گيرد.
يكى از مهمترين روشهاى تجويز شدهى مكتب ما «حجامت» است كه بهعنوان «عملى مقدس» از آن ياد شده است. زيرا اين شيوه از حيث گستردگى، زمان، منابع قديم و جديد قابل پژوهش و تجربه و مواضع آن بسيار عجيب و درعينحال مفيد به نظر مىرسد.
«حجامت» ساز و كار و روشى زيبا، لطيف و روحانى است كه هر فردى با اقدام به تكرار آن لذت و حكمتش را بيشتر درك مىنمايد. به همين دليل آن را از عادات پسنديده شمردهاند.
هركس كه در آن وادى قدم نهد به خوان احسان پروردگار مهربان حضور يافته است و از فيض «عيدش» برخوردار مىگردد زيرا در آن روز سموم را مىزدايد و با خون پاكش آمادهى پذيرش جمال طبيعت مىشود.
در وصف اين فريضه، پيامبر اكرم6 آنچنان زيبا سخن رانده كه در كنار عسل و سياهدانه، درمان را شيرين نموده است و بدون حجامت، گويى خلاء جسمى و روحى آشكارى پديد آمده است[2]. اميرالمؤمنين على7، بهرهگيرى از آن را براى بهبود بدن و تقويت قدرت تفكر ضرورى دانسته است. بر اساس كيفيت خلقت انسان و مبانى مستحكم سنت رسول گرامى اسلام، مغز متفكر جهان شيعه امام صادق7 كيفيت، نامگذارى، اجراى حجامت را به دقت در كنار ساير روشهاى درمانى بيان نموده است.
امام صادق7 مىفرمايد: بهترين درمانها كنار روشهاى ديگر درمانى، استفاده از مواد استنشاقى و حمام و تنقيه و روشهاى بهداشتى مسواك و خلال و داروى نظافت كه از سنن پيامبران به شمار مىرود حجامت است، حتى نگاه كردن به خون حجامت، بيمارىهاى چشم را تا نوبت بعدى پيشگيرى مىنمايد.
امام ششم به ابى بصير مىفرمايد: در چه روزهايى با چه قصدى حجامت كند و نزديكان خويش را چگونه به آداب قبل و بعد از عمل آشنا نمايد. محل حجامت ناحيهى (سر) را دقيقا تعيين مىكند. سؤالات و اختلاف نظرها را در مورد حجامت جواب مىگويد و نحوهى برخورد صحيح را تعيين مىفرمايند.
ساير معصومين گرانمايه بر اين «سنّت» بياناتى افزودهاند، مخصوصا طبيب آل محمد امام رضا7 مطالب مبسوطى را در طب و بهداشت به مقتضاى كشور پهناور ايران و مهد تمدن آن زمان براى ما توضيح دادهاند كه در آن، جايگاه حجامت در ماههاى مختلف و سپس علت بيمارى و حالاتى مانند فرح و حزن را مطرح مىنمايد.
سپس از تدابير ايام و مزاج هركدام و اثرگذارى آن بر جسم با دقت، مطالب را توضيح مىدهد و زمان حجامت را به نسبت سن (فرد 30 ساله تقريبا ماهى يك بار) و ترجيح آن را بيان مىدارد. بافتشناسى و تشريح آن را با يك جملهى مفيد و مختصر و چند پاراگراف ساده مشخص مىكند. مكانيسم درمان با حجامت را چنين مىفرمايد:
حجامت خون را از ميان گوشت توسط عروق كوچك (مجارى لنفاوى و كاپيلرها) بيرون مىكشد بدون آنكه بر بدن ضعف عارض شود برخلاف «فصد» (كه خون دادن مستقيم از طريق رگ مىباشد).
حجامت از نظر قرآن و سنت كه به مدرك متواتر از طريق همهى علماى شيعه و عامه وارد شده مهم محسوب مىشود، روشى محرز و ارزشمند است و در اصل آن شكى نيست.
امر حجامت از سوى خداوند در پاسخ به چشمزخم يهود نسبت به سلامت پيامبر اعظم6 بوده است.
اولين دليل آن مستند به آيهى مبارك سورهى اسرا مىباشد كه حديث معراج در صعود پيامبر اكرم به آسمان هفتم را يادآور مىگردد. اين دليل از حيث سند معتبر و از حيث مفهوم متعالى است. زيرا هديهاى از سوى همهى فرشتگان براى امت اسلامى است.
در احاديث ديگر نيز كه از پيامبر و ساير امامان به خصوص امام باقر، امام صادق و امام رضا7 نقل شده كه حجامت را بهعنوان اولين روش درمان اكثر بيمارىها مطرح فرمودهاند.
در اين پيامها انواع بيمارىها، زمان، موضع و اصول آن توضيح داده شده است و از معصومين به گونهاى تا امام عسكرى7[3] دربارهى اين سنت تأكيدات فراوان به عمل آمده است.
به همين دليل فقهاى گرانقدر شيعه نيز فتوا بر فوايد و كاربرد آن صادر فرمودهاند و بعضاً آن را مستحب میدانند برای همین ما این کتاب را به قلم تحریر درآوردیم تا این امر مستحب به همان نحو که مورد پسند خداوند باری تعالی و اهل بیت: میباشد صورت پذیرد و سلامتی که در گرو آن میباشد به نحو تمام و کامل به ثمره خود برسد.
ان شا الله این قلیل نوشتهها راهی باشد برای بهتر زیستن و سلامتی بیشتر یاران حضرت حجت7 و تذکرهای باشد برای ما در جهت یاری حضرت تا لشگر ایشان از بهترین و سالمترین افراد تشکیل شود و ظهور ایشان روز به روز نزدکتر گردد.
جواد کاردانپور
12/ تیر /1400
در ادامه به صورت خلاصه در این کتاب آمده است که :
حجامت صحیح باید این شرایط را داشته باشد تا بتوان اسم آن را حجامت گذاشت و الا اثر مثبت نخواهد گذاشت و در بعضی مواقع اثر منفی هم خواهد داشت.
- جای حجامت اگر مو باشد باید تراشیده شود .
- حتما قبل از حجامت باید روغن مالی شود : نوع روغ هر چه گرم تر باشد اثرش بیشتر است.
- باید قبل از حجامت حد اقل 12 ساعت جماع صورت نگرفته باشد .
- حالت نشستن باید به صورت مربع و چهار زانو باشد
- بادکش ها باید از خفیف یعنی کم به سمت زیاد شدن برود و در مرحله اول نباید بادکش زیاد باشد .
- زخما : آهسته باید تیغ کشیده شود مثل کسی که روی زمین می خزد و بهتر است تیغ ها بلند کشیده شود .
- جای حجامت باید سرخ باشد و اگر سرخی جای حجامت نشان نداد نباید حجامت کرد.
- هوا نباید ابری باشد که در زمان ابری خون به سطح پوست نخواهد آمد.
- حتما باید جای حجامت شسته شود و با خون آن نمی توان نماز خواند ولی حمام رفتن ممنوع است تا 24 ساعت منظور حمام های قدیم که گرمابه بوده و بدن را بسیار گرم می کرده است و خون به راحتی بند نمی آمده است .
- اگر حجامت آلرژی نیست جای حجامت عسل گذاشته شود و روی آن را با پارچه ای تمیز ببندند ولی در صورت آلرژی داشتن جای حجامتبهتر است باز باشد .
- اگر خون در سه لیوان اول حجامت تغییری مشاهده نشد نباید به خونگیری ادامه داد و باید جای آن را ببندند ولی اگر تغییراتی مشاهده شد مثلا خون اول رقیق بود و به مرور به صورت لخته خارج شد باید ادامه داد و نباید تا زمانی که به آب نیافتاده بند بیاد و باید خونگیری ادامه داده شود تا خود خون بند بیاید و دیگر خونی خارج نشود این نکته مهم است چون زمانی که خون درست خارج نشود بیماری داخل بدن خواهد ماند و باعث ازدیاد شدید صفرا در بدن و خارش جای حجامت خواهد شد حتی اگر بدن توان دارد و ضعفی ایجاد نشده هر مقدار که لیوان گذاشته شود و برداشته شود اشکال ندارد که مشاهده شده تا 35 بار هم گاهی ادامه پیدا خواهد کرد ولی عموما بین 7 الی 11 لیوان بند خواهد آمد مگر اینکه فرد دچار فشار خون بوده و بیماری خاصی داشته که بیشتر از این هم بدن خون خارج خواهد کرد.
- بعد از حجامت کاسنی سرکه عسل انار یا رب انار ماهی قند یا شکر نی شکر بسیار مفید است ولی نباید به همراه آب خورده شود چون خود آب بلغم را در خون زیاد خواهد کرد .
- لبنیات مرغ نمک مایعات زیاد قبل و بعد از حجامت بسیار ممنوع است و مشاهده شده افرادی که زیاد آب مصرف می کنند و یا میعاتی مثل چایی یا دمنوش های دیگر زیاد استفاده می کنند خونی از جای حجامت آنها خارج نخواهد شد و یا جای حجامت آنها سفید می شود .
- از تحرک زیاد بعد از حجامت باید پرهیز کرد و نباید حرارت را یک دفعه بالا برد.
- در هنگام حجامت نباید زیاد شکم پر باشد و نباید شکم خالی خالی باشد بلکه بهتر است مقداری غذا داخل شکم باشد در حد اعتدال ولی حجامت باشکم پر بهتر از حجامت با شکم خالی می باشد و خطر حجامت با شکم خالی بیشتر است .
[1] . نهج البلاغه
[2] . طب النبى
[3] . امام عسكرى7 مصرف انار را همراه با حجامت تجويز فرموده است: انار ميوهاى بهشتى است. اين ميوه خواص فراوان دارد و حاوى ويتامينC مىباشد كه بر حسب مزاج براى همهى افراد مفيد است.